نقاط قوت و ضعف یک شرکت خدماتی

چکیده:

 در این مقاله به بررسی نقاط ضعف و قوت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران  در کوتاه مدت و نیز فرصت ها و تهدیدات احتمالی پیش روی آن در بلند مدت  پرداخته ایم.عواملی همچون بازار هدف، کارشناسان و متخصصان تربیت شده و حمایت دولتی بعنوان نقطه قوت موجود درصنعت مذکور در کوتاه مدت شناخته شده اند وعواملی نظیر Red Top ، نیروی انسانی مازاد، قوانین و سیستم منسوخ اداری، هزینه های زیاد و بازاریابی ضعیف بعنوان نقاط ضعف سیستم مطرح می باشند.

همچنین تجهیزات و امکانات آموزشی و مهندسی بعنوان فرصتی در صنعت حمل ونقل هوایی قلمداد  و در مقابل تحریم های بین المللی و عدم استقلال شرکتهای هوایی در قیمت گذاری، قرارگرفتن در منطقه بحرانی و جنگ خیز خاورمیانه و مناسبات ضعیف سیاستمداران ایران با کشورهای پیشرفته بعنوان تهدیدات پیش روی ایران ایر در بلند مدت مطرح  می باشند..

در پایان نیز با ارائه چند راهکار در هرزمینه ، مباحث این مقاله جمع بندی گردیده است.

اهمیت موضوع:

1-     با استفاده از نقاط قوت داخلی می توان از فرصت ها ی خارجی بهره برداری نمود

2-    با بهره برداری از فرصت های موجود در محیط خارج می توان نقاط ضعف داخلی را بهبود بخشید.  

3-    با استفاده از نقاط قوت خود، اثرات ناشی از تهدیدات موجود در محیط خارج را کاهش داد.

4-     هدف شركت کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است.

مقدمه:

شرایط امروزه ما درصنعت هوایی ، شرایط بسیار خاص و ویژه است، شاید همانند زندگی و معیشت مردم!

همان طور که می دانید مدت مدیدی است که اوضاع واحوال نادرست حاکم بر ساختار مدیریتی در صنعت هوانوردی کشور، موجب شده تا امروزه شاهد وضعیت نامبارکی باشیم که نه با قوانین و مقررات بین المللی سازگار است ونه مورد رضایت وجدان های بیدار وآگاه. وجدان هایی که با تخصص و تجربه کافی که دراین عرصه کسب نموده اند از مشاهده این شرایط رنج می برند واز مشاهده ومقایسه  صنعت هوایی در داخل با شرکتها و کشورهای پیشرفته ،حسرت می خورند.

مدیریت های غیر حرفه ای وسیاسی و ناآشنا به صنعت، به جای پذیرفتن وپی گیری و مرتفع ساختن مشکلات ،فراموشی و انتفاع شخصی و حزبی را به عنوان راهکار موقت انتخاب نموده وعده ای هم با مصلحت اندیشی های خودخواهانه و جاهلانه، مصلحت صنعت و کشور وبه تبع آن منافع مردم را فدای مصلحت ومنفعت مافوق وجیب های خود می کنند وسعی دارند تا جایی که امکان پذیر باشد، واقعیت بغرنج کنونی راببینند وصدای به حق ودرگلو مانده صنعت هوایی رانشنوند.

تا زمانی که با تمام مشکلات ونابسامانی هایی که پیش روی خود می بینیم( اعم از هزینه های سرسام آور قطعات که مجبوریم با چندین برابر قیمت تمام شده خریداری نماییم، هنگامی که نیروی انسانی از مشکلات معیشتی ورفاهی رنج برده و باسیلی صورت خود را سرخ نگه می دارد، آن هنگام که مسافران از امکانات ناکافی نسبت به شرکتهای خارجی، جانشان به لب آمده و…………..)چطور می توان با بوق وکرنا از توانمندی ها سخن گفت و طوری وانمود کرد که تمام مشکلات حل شده است وشرکت در آرامش وتوسعه گام بر می دارد؟!

در این مقاله سعی برآن شده است که با استفاده ازجمع بندي مدلهاي كلان نگر هشت گانه سازماني (مدل تعالی  EFQM –  مدل 7S مکنزي –   مدل زنجيره ارزش پورتر  –  مدل ابعاد سازماني دفت  –   نظریه طرّاحي ساختار رابينز  –  مدل پنج حلقه‌ای شناخت سازمان هچ  –  مدل شناخت سازمان لوزی لویت  –  مدل الماس تعالی) به برخی از نقاط قوت، ضعف وهمچنین فرصت ها و تهدیدات احتمالی و نیز راهکارهای مدنظر را در صنعت هوایی کشور و علی الخصوص شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(هما) مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم.

جمع‌بندي مدل‌هاي کلان‌نگر سازماني

تاريخچه

درسال 1306 ه ش(241 سال پس از نخستين پرواز موفقيت آميز برادران رايت ) حق انحصاري فعاليت هواپيمايي درايران به موجب امتياز ويژه اي كه به تصويب مجلس رسيد براي مدت 5 سال به شركت يونكرس آلماني واگذار گرديد واين شركت موظف به پرواز در مسيرهاي تهران  – بندر انزلي – تهران – بوشهر و قره نور گرديد . در سال 1308 ه ش شركت هواپيمايي بين المللي امپريال ايرويز ( بريتيش ايرويز)كه به ايران پرواز داشت در بندر لنگه              توقف كرد .

پس از جنگ جهاني دوم ، درسال 1325 صنعت هواپيمايي بازرگاني درايران ، تحت عنوان شركت هواپيمايي ايرانيس ايرويز ، كه درمجامع بين المللي “ ايران اير“ خوانده مي شد با هدف برقراري خدمات منظم هوايي آغاز به كار كرد . اين شركت درهمان سال ،‌بيش از 11 هزار مسافر را جابجا كرد كه درآن زمان دستاورد چشمگيري بود . درسال 1333 شركت هواپيمايي “ پارس “ توسط بخش خصوصي  تأسيس شد . هدف اصلي اين شركت نقل وانتقال حجاج ايراني و               حمل محموله هاي هوايي بود. شركت هواپيمايي ايران اير در5 اسفند ماه 1340 به دليل عدم توانايي مالي وعملياتي ، به شركت ملي تبديل و امكانات هواپيمايي پارس نيز به آن افزده شد.

بدين ترتيب هواپيمايي ملي ايران “ هما“ درپنجم اسفند ماه سال 1340 با 170 ميليون ريال سرمايه ، فعاليت رسمي خود را آغاز كرد . درآن زمان ناوگان آن از  12 فروند هواپيما تشكيل   مي شد كه باهمكاري 679 نفر نيروي انساني، خدمات محدودي ارائه مي كرد.  نقل وانتقال  زائران خانه خدا ،‌ اولين گام عملياتي “ هما “ بودكه در پنجم ارديبهشت ماه سال 1341 ،‌  براي نخستين بار تجربه شد .

درهمين سال ها با تنظيم برنامه پرواز هاي تابستاني ، هما دامنه شبكه پروازي خود را به نقاط دورتري گسترش داد.“ هما “ درسال 1343 با اجاره يك فروند هواپيماي جت از شركت هواپيمايي “ سوييس اير “ دانشجويان ايراني مقيم آمريكا را به وطن منتقل كرد ودرهمان سال   به عضويت انجمن بين المللي حمل ونقل هوايي “ يا تا“ درآمد. با عضويت در “ ياتا “  “ هما “ توانست پروازهاي منظم خودرا به خارج ازكشوربرقرار كند  .  نخستين  پرواز بين المللي “‌هما “  در تير ماه  سال  1344 از تهران به بيروت – رم- ژنو – فرانكفورت  انجام شد . گسترش شبكه پرواز هاي داخلي و بين المللي “ هما“ با استفاده از 23 فروند هواپيماي جت ، همراه با دو فروند جت اجاره اي تا سال 1355  ادامه داشت ودراين سال ها ، علاوه بر پروازهاي اروپايي ، مناطقي درخاوردور ،‌آمريكاي شمالي وشمال آفريقا نيزبه اين شبكه افزوده شد .

درپايان سال 1356 ،‌ناوگان “ هما “ به 25 فروند از انواع هواپيما ها توسعه يافت وتعداد كاركنان آن به 8742 نفر رسيد كه 1282 نفرآنها خارجي بودند . با پيروزي انقلاب اسلامي “ هما “ قرارداد   كارشناسان خارجي رالغو كرده وبا يك برنامه ريزي فشرده ومنظم ،‌نيروهاي متخصص ايراني را جايگزين آنان نمود . بدون آنكه به گستردگي پرواز ها وكيفيت خدمات پروازي لطمه اي وارد شود .اگر  چه وقوع جنگ  تحميلي ، درابتدا وقفه اي درسطح ارايه خدمات “ هما “ به وجود آورد ، اما ازسوي ديگر امكاني وسيع براي بالندگي شركت فراهم نمود. اين دوره را مي توان از نظر كسب تجربيات نوين ، شكوفايي استعدادها و خلاقيت نيروي انساني “ هما “ دوره ي ارزشمندي به حساب آورد .

واژگان کلیدی: 1- نیروی انسانی 2- خصوصی سازی 3- آموزش و بهسازی  4- رقابت پذیری

نقاط قوت

محيط

کشور ایران با دارا بودن جمعیتی که اکثراً شهرنشین و جوان هستند، بدنبال صرفه جویی دروقت و انرژی خود و استفاده هر چه بیشتر وبهینه از زمان خود می باشند.آمارها نشان داده هر چه جمعیت شهرنشینی وبه تبع آن فرهنگ عمومی مردم در اینگونه مناطق ترقی یابد، تمایل و اهمیت استفاده از وسایل سریع السیر ( من جمله هواپیما) بیشتر شده و این فرصتی را برای شرکتهای هوایی مهیا ساخته تا با برنامه ریزی و تحقیقات میدانی و محیطی ، میزان فروش وجذب مشتریان بالقوه و وفادار را به حداکثر رسانده و از این امکانات طبیعی و ژئوفیزیکی،  سود سرشار و قابل ملاحظه ای را نصیب شرکتهای خود سازند.

مهمترین عاملی که باعث گردیده میل و رغبت قشر مرفه و خواص جامعه به هواپیما به جای وسایل دیگر حمل و نقل معطوف گردد، صرفه جویی آنها در زمان می باشد.مثلاً استاد دانشگاه و یا تاجری که زمان برایش اهمیت قابل توجهی دارد، ترجیح می دهد با وسایلی سفر کند که علاوه بر آرامش و آسودگی، در وقتش حداکثر صرفه جویی لحاظ گردد.

 با شتاب جامعه به سمت انقلاب فرهنگی و ارزشمند شدن هرچه بیشتر عمر وزمان ، بخصوص در بین قشر جوان و تحصیلکرده ، سفرهای هوایی، جایگاه ممتازی را درجامعه پیدا نموده است. صرفه نظر از پول، کفه ترازو به سمت کسانی سنگینی می کند که سریعتر به مقاصد مسافرتی خود دست می یابند.

این مساله باعث گردیده ، روزبه روز و با افزایش جمعیت، تقاضا برای مسافرتهای هوایی بیشتر و بیشتر گردد. علاوه بر آنکه اکثر جمعیت کشور ما را جوانان تشکیل داده و از ویژگیهای قشر جوان، شتاب و هیجان است، که هر دوی این مقوله ها در پروازهای هوایی خلاصه گردیده و فرصتی رابرای  شرکتهای هوایی پدیدارنموده که با تقاضای انبوهی از سوی مردم مواجه باشند.

البته در این راستا وظایف شرکتهای هوایی ، سنگین تر بوده و امنیت و رضایت مسافران را  بایستی در تمام ابعاد رعایت و ملحوظ نمایند .

اهداف و استراتژي ها

هواپیمایی هما بدلیل بهره مندی از شعبات متعدد در سراسر کشور(24شعبه) و در اکثر پایتخت های کشورهای دارای مسافر(27 شعبه)از این امکان برخورداراست تاعلاوه برعرض اندام نمودن وشناساندن نام تجاری خود، سفیری برای جمهوری اسلامی ایران درآن کشورها قلمدادگردد.مزیتی که شرکتهای دیگر (حداقل درداخل) کمتر از آن برخوردارند ویا چنانچه درصدد تحقق آن برآیند بایستی بازاریابی و استراتژی های گسترش ونفوذ در بازار گسترده و گزافی را جهت تثبیت و ماندگاری و رقابت پذیری در بازارهای خارجی بکار بندند.البته با توجه به مشکلاتی که برای صنعت مذکور بوجود آمده (اعم از تحریم قطعات و ادوات، تحریم سوخت و مشکلاتی که متعاقباً بدان اشاره خواهد شد، جایگاه ایران ایر در پروازهای خارجی تاحد قابل توجهی تحت الشعاع مسائل سیاسی قرارگرفته و سودآوری آن بعنوان شرکتی تجاری به حداقل ممکن رسیده است.

منابع انساني

با استناد به مطالب فوق، شرکتهای رقیب چنین مهندسان کارآزموده ای را پس از بازنشستگی به استخدام خود درآورده و از تجربیات آنها نهایت استفاده را می برند. البته با وجود سیستم آموزشی که شرکت هما مهیا نموده، از دانش برخی از آنها بصورت آموزش ضمن خدمت و در حین کار نیز استفاده و جهت پرورش و جایگزینی نیروهای جوان و فعالی که از بستر جامعه و دانشگاه وارد عرصه بازار کار می شوند نیز بهره می برد.

باتوجه به علاقمندی ورشد سریع استعدادها، جوانان دانشگاهی به کمک صنعت شتافته اند وفارغ التحصیلانی که به این شرکت ها قدم گذارده اند، نشان داده اند چنانچه امکانات و ابزار تحقیق و پژوهش در اختیار آنان باشد        می توانند به نتایج ارزنده و درخشانی نائل آیند. البته در برخی موارد بسته عمل کردن سیستم و عدم اعتماد به پژوهشگران جوان ونیز تعطیلی اتاق فکر جوانان و عدم اجازه به برخی از محققان داخلی به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر، سرخوردگی هایی را در آنان ایجاد نموده است که می تواند زنگ خطر رابرای  آینده بدون پژوهش شرکتهای هواپیمایی وعلی الخصوص ایران ایر بصدا درآورد. آنچه در این مورد اهمیت دارد اینکه بایستی به پژوهشگران اعتماد کرد ونتایج حاصل از یافته های علمی را درعین نظارت بر فرآیند صحیح آزمونها بکارگرفت.

ساختار

مسئله دیگری که می تواند برای شرکت بعنوان مزیت تلقی گردد، دولتی بودن شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران است. البته متعاقباً عنوان خواهدشد که درعصر حاضر، شرکتهایی موفق اند که چتر حمایتی دولت را از سر خود کنار زده و به خود کفایی مالی و مدیریتی رسیده اند.

با توجه به وضعیت اقتصادی کشور که اغلب صنایع مادر بدون حمایت دولت، نمی توانند سرپا باشند وشرایط آنها اعم از مواد اولیه، هزینه های جاری و منابع انسانی و همچنین فروش وجذب مشتری آنها،بدون دخالت  وحمایت دولت میسر نخواهد شد.

چنانچه هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به یکپارچه واردعرصه خصوصی سازی شده و در دنیای رقابت با شرکتهای داخلی وخارجی رها گردد و پیش درآمد ها وساختارهای متفاوت آن، اعم از هیات مدیره مستقل، نرخ گذاری برمبنای رقابت وبا توجه به عرضه وتقاضا و شرایط آزاد رقابت، جذب وپرورش نیروی انسانی و بسیاری موارد دیگر، اصلاح و بازنگری نگردد، مطمئناً اوضاع و احوال آن از این هم بدتر شده و به قهقرائی اسفناکی گام برخواهد داشت. درشرایط حاضر که دولت حمایت کننده  این صنعت است وبرخی مسیرهای پروازی آن بدلیل مراودات دیپلماتیک بالاجبار صورت می پذیرد، تامین نیازهای آن نیز از جانب دولت صورت می گیرد.از طرفی مسافران با مشاهده اعتبار و نام تجاری متصل به دولت با آسودگی وفراغ بال بهتری پرواز می نمایند.

تابدینجا به نقاط قوت هواپیمایی ایران ایر بصورت تلویحی اشاره شد. درگام بعدی به نقاط ضعف آن نیز اشاره خواهیم کرد.

اندازه سازمان

شرکتهای رقیب مهندسان کارآزموده ايران اير را پس از بازنشستگی به استخدام خود درآورده و از تجربیات آنها نهایت استفاده را می برند. البته با وجود سیستم آموزشی که شرکت هما مهیا نموده، از دانش برخی از آنها بصورت آموزش ضمن خدمت و در حین کار نیز استفاده و جهت پرورش و جایگزینی نیروهای جوان و فعالی که از بستر جامعه و دانشگاه وارد عرصه بازار کار می شوند نیز بهره می برد.

این چرخه باید به گونه ای رهبری گردد که بهره وری آن به حداکثر ممکن ارتقاء یابد. در برخی موارد، نارضایتی کارکنان این بخش( اعم از حقوق و مزایا، جابجایی و انتقال درون سازمانی، ارتقاء شغلی و…….)باعث بی تفاوتی و دلسردی نسبت به کار شده است که نمی تواند برآزنده شرکت باشد. در صنعت هوایی که بخش مهندسی و تعمیرات آن بعنوان قلب تپنده و بازوی محرکه شرکت تلقی می گردد،فارغ البال بودن سایر قسمت ها بدین بخش،علاوه برآسودگی آنها می تواند سودآوری قابل توجهی را نصیب شرکت نماید.

نقاط ضعف

منابع انساني

باتوجه به علاقمندی ورشد سریع استعدادها، جوانان دانشگاهی به کمک صنعت شتافته اند وفارغ التحصیلانی که به این شرکت ها قدم گذارده اند، نشان داده اند چنانچه امکانات و ابزار تحقیق و پژوهش در اختیار آنان باشد        می توانند به نتایج ارزنده و درخشانی نائل آیند. البته در برخی موارد بسته عمل کردن سیستم و عدم اعتماد به پژوهشگران جوان ونیز تعطیلی اتاق فکر جوانان و عدم اجازه به برخی از محققان داخلی به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر، سرخوردگی هایی را در آنان ایجاد نموده است که می تواند زنگ خطر رابرای  آینده بدون پژوهش شرکتهای هواپیمایی وعلی الخصوص ایران ایر بصدا درآورد. آنچه در این مورد اهمیت دارد اینکه بایستی به پژوهشگران اعتماد کرد ونتایج حاصل از یافته های علمی را درعین نظارت بر فرآیند صحیح آزمونها بکارگرفت.

سيستمها و فرآيندها-فن آوري و زيرساختها

  مهمترین عاملی که امروز اغلب صنایع دولتی از آن رنج برده ومانعی دست و پاگیر درتحقیق هرچه سریعتر به اهداف متعالی خود می دانند  قوانین منسوخ و دست وپاگیری است که عمر برخی از آنها به چندین دهه کشیده است. بعنوان مثال هنوز قسمت مالی هما با سیستم حسابداری قدیمی که توسط آمریکایی ها دردهه50 راه اندازی شده بود ،حسابرسی و رسیدگی به اسناد واوراق مالی را بررسی می کند که راه اندازی و نصب سیستم های مدرن وپیشرفته هم نیاز به تامین منابع مالی ویژه دارد وهم ریسک پذیری و نگرش را نسبت به تغییر سیستم های غیر کاربردی و منسوخ طلب می نماید.

منابع مالي و مادي

یکی دیگر از عواملی که بطور چشمگیر درصنعت هوایی ملموس است، اینکه هزینه ها در مقایسه با رقبای خارجی بصورت سرسام آوری رو به افزایش است. عدم دورنگری و چشم انداز به آینده باعث شده علاوه بر ازدست دادن فرصت های پیش رو و تخریب پل های ترقی، هزینه های صنعت نیز روز به روز فزونی یافته و ناچاراً درآمد  های  ماخوذه وکسب شده  بایستی صرف هزینه های زائد گردد و اندوخته ای جهت برنامه ریزی و نفوذ در بازارهای خارجی و یا استراتژی های تثبیت و تنوع گراییباقی نمی ماند. از یک سمت به سبب تحریم ها ، هزینه های قطعات مستهلک هواپیما و قطعات آن روبه گسترش بوده که به تبع آن و بدلیل عدم ثبات در تصمیم های ماخوذه ونااطمینانی از شرایط بازار ،هزینه های سفارش و نگهداری قطعات و ادوات مرتبط با صنعت نیز افزایش می باید.از طرفی دیگر عدم نظارت دستگاههای بازرسی و امنیتی و تجهیز آنها به وسایل مدرن( اعم از دوربین های مداربسته پیشرفته، کنترلهای نامحسوس، عدم آموزش های کارشناسی و حرفه ای مرتبط با سیستم ، همانند جعل سند، حساب سازی، پول شویی و …….) مجال را برای سوداگران و فرصت طلبان در این حرفه باز گذاشته تا درقبال آن به منافع خود دست یابند وبی توجه به وخامت اوضاع، کسب وکار خود را رونق بخشند.

عدم توجه  ونظارت برعقد قراردادها و پروژه ها و عدم کارشناسی زمان اتمام کار و نیز بررسی حسن انجام کار، عدم هماهنگی مسئولان مالی و حراست و بازرسی و مسئولیت ناپذیری برخی از مدیران در امضای اسناد و تفاهم نامه ها و قراردادها، موجب گردیده هزینه های هواپیمایی ایران ایر بصورت غده ای سرطانی در سراسر شرکت تسریع یابد و آسیب های این مخاطره ، دامن کلیه پرسنل را فراگیرد.

مشتري گرايي

کینز اقتصاد دان مشهور آمریکایی معتقد بود، اگر هزار دلار می داشت،999 دلار آنرا صرف تبلیغات که از مصادیق بازاریابی است می کرد، آن یک دلار باقی مانده جبران می شد.

امروزه بازاریابی فقط بصورت توزیع آگهی و تراکت و پوستر نیست.چنانچه هر کدام از آمیخته های بازاریابی و یا همان 4P (محصول،مکان، توزیع، ترفیع) رعایت نگردد نمی توان انتظار داشت که  زنجیره و چرخه بازاریابی مسیر طبیعی و عادی راپیموده است.بعنوان مثال تبلیغات و روابط عمومی (که از زیر شاخه های ترفیع محسوب         می شوند)، از برخورد مناسب با ارباب و رجوع و مشتری آغاز شده وراضی نگه داشتن خریداران و مسافران ” بطور کلی استفاده کنندگان از خدمات”،حتی پس از پرواز را معطوف خود نگه می دارد.شرکتهای پیشرو باید به گونه ای برنامه ریزی و اقدام نمایند که تمام آمیخته های بازاریابی آنان به نحو احسن رضایت مشتری را جلب نماید. محصولات و خدمات ارائه شده در پرواز باید تامین کننده رضایت مشتریان آنان باشد ودر گام بعدی از پروازی که با شرکت ایران ایر انجام می دهند خشنود باشند.(رضایت  مشتری <خشنودی>

از سوی دیگر، اقدامات مناسبی که هرکدام از 4P ها صورت می دهند بایستی با سایر عوامل شرکت نیز هماهنگ باشد . عواملی نظیر مدیریت، مالی، حسابرسی، بازرسی و…….. تا بتوان ادعا نمود سیستم بازاریابی ، وظایف خود را بخوبی ودر جهت رقابت با شرکتهای رقیب و حتی فراتر از آنها انجام داده است.  

شرکتهای رقیب به کارکنان خود اعم از خدمه پرواز تا حراست و کنترل بار ، می آموزند که احترام به مشتری اصل و شاکله فعالیت آنهاست. چرا که بقای آنها درگرو داشتن مشتریان راضی و خشنوداست.آنها به این حقیقت ایمان دارند که یک مسافر راضی می تواند رضایت خود را حداکثر به یک شخص دیگر انتقال دهد، اما یک مسافر ناراضی می تواند حداقل تبلیغات سوء برای سه نفر دیگر داشته باشد. بنابراین چاره ای جزء تامین رضایت مشتریان با همین امکانات موجود نیست.

از دیدگاه فیلیپ کاتلر،  اصول تبلیغات و بازاریابی عبارتند از :تجزیه و تحلیل بازار، توسعه محصول جدید، راهبرد رقابتی در بازار، برنامه ریزی راهبردی و سیستم های اطلاعاتی.( کاتلر، ص 185)

وی معتقد بود بر اساس این اصول باید نیازها و خواسته های مشتریان شناسایی و شرایط در جهت رضایت مندی آنان فراهم گردد. رضایت مندی مشتریان در نگاه وی زمانی برآورده می شود که ارزش واقعی فرآورده ها یا خدمات برابر یا بیشتر از ارزش مورد انتظار مشتریان باشد.

متاسفانه در صنایع دولتی که ایران ایر نیز ازآن  مستثنی نمی باشد، نگاه آینده نگر نسبت به اهمیت اصول بازاریابی و تبلیغات دیده نمی شود. چنانچه بصورت متکبرانه بر این باور دل خوش کرده ایم که بازار داخل و مشتریان و مسافران آن تحت سیطره وانحصار ما هستند، بنابراین از مسافران خارجی غافل شده ایم و در آینده با شکسته شدن انحصار ها و آزادسازی قیمت ها و برقراری شرایط عرضه وتقاضا در دنیای رقابتی سهم عمده ای از بازارها را از دست خواهیم داد.

هرچند هواپیماهای شرکت ایران ایر بدون صندلی خالی پرواز می کنند، اما استقبال  وپذیرش مسافران نسبت به پروازهای شرکتهای عربی مستقر درمنطقه بیشتر از هواپیماهای داخلی بوده و چنانچه روزی شرکتهای ایرانی مختار باشند بدون محدودیت های مصوب، قیمت خدمات را خودشان وضع واجراء نمایند،شاهد این حقیقت  خواهیم بود که در مقایسه با شرکتهای رقیب خارجی سهم عمده ای از بازارها  را از دست داده ایم.مساله ای که برای شرکتی همانند ایران ایر که زمانی سومین ایرلاین برتر دنیا بود، قابل قبول نمی باشد.

عوامل متعددی همانند برخورد نامناسب خدمه پرواز با مسافران، ارائه امکانات ناکافی و ناقص در هنگام پرواز و قبل و بعد آن و محیطهای اطراف ( همانند پارکینگ، ترمینالهای پرواز، هتل و……) مسافران را دلسرد می کند. اینها تنها بخشی از سوءمدیریت بازاریابی است. چرا که زنجیره تبلیغات و بازاریابی بسیار گسترده و پیچیده است و موفقیت و نگرش منطقی نسبت بدان ها، راهکارها و برنامه جامعی را توسط کارشناسان خبره می طلبد که به انحصاری بودن صنعت بسنده نکرده و نسبت به جذب مشتریان جدید و وفادار دغدغه داشته باشند.

 محيط

مهمترین تهدیدی که از چند دهه گذشته تاکنون صنعت هوایی را آزار داده، بحث تحریم هاست. نظام امپریالیستی غرب با هدایت آمریکا، صنعت هوایی ایران را به چالش های ناجوانمردانه ای کشانده است. در این میان تنها قشری که احتمال آسیب دیدگی و زیان دارند، مردم ومسافران هواپیما هستند.البته عدم فروش قطعات و نوسازی ناوگان هوایی، نمی تواند دستاویزی برای شرکت های هوایی باشد تابدون در نظر گرفتن مسائل ایمنی و کنترلهای قبل و بعد از پرواز اقدام به فروش بلیت و یا بارگیری نمایند. استهلاک قطعات هواپیما باعث افزایش هزینه های شرکت می گردد ، تاجایی که مجبور می شود برای دور زدن تحریم ها، قطعات اساسی و کلیدی مورد نیاز خود و حتی فروند های جدید را با سه الی چهار برابر قیمت تمام شده از واسطه های بین المللی خریداری نماید.

در شرکت های خصوصی ایرانی (که آنها هم شامل تحریم های هوایی شده اند) این پروسه خرید به دو الی سه برابر قیمت در کوتاهترین زمان می رسد. چرا که هیات مدیره آنها بدون فوت وقت،  تصمیم گیری کرده و منابع لازم را دراختیار عوامل خرید قرار داده  و بدون رسانه ای شدن و افشای چنین اطلاعات محرمانه ای ، هواپیما دراختیار ناوگان هوایی آنها  قرار   می گیرد. اما در شرکت دولتی همانند ایران ایر ، این امر و تایید آن مستلزم اخذ مجوز از ارگان ها و مقامات بالاتری است که همین امر زمان زیادی را می طلبد و حتی با تایید و تامین اعتبار، درمرحله خرید با لو رفتن اطلاعات، شرکت های فروشنده با دخالت غرب و آمریکا و ترس از تحریم ها و انسداد منابع مالیشان، عطای این قراردادها را به لقایشان می بخشند.

شرکت های هوایی در ایران از سازمان حمل ونقل هوایی بین المللی یاتا که وظیفه نظارت  وهماهنگی شرکتهای هوایی درسراسر جهان را عهده داراست، بدلیل عدم دخالت در زمینه تحریم های یکجانبه غرب، گلایه مندند.

پر واضح است  چنانچه نقش ایران در مجامع بین المللی ((نظیر سازمان ملل، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و یاتا و….)) پر رنگ تر بود ، می توانست نظر آنها را نسبت به تحریم ها ی اعلام شده ( حداقل بر شرکت های هوایی در ایران) تغییر دهد .

درچند سال اخیر شرکتهای هوایی منطقه، علی الخصوص شرکتهای ایرانی را رنج داده،جنگ خیز بودن منطقه خاورمیانه است. ناامنی های بوجود آمده از افغانستان گرفته تا عراق  و اخیراً انقلابهای عربی،میزان مسافرت توریسم و جهانگردهای خارجی را در این کشورها تاحد بسیار زیادی کاهش داده است. عدم ثبات در چنین کشورهایی ، باعث گردیده شرکتهای هوایی نسبت به پیش فروش بلیت به مسافر امیدوار نبوده و قاعدتاً متقاضی چندانی برای خرید بلیت وجود نداشته باشد.

کشورهای خاورمیانه که تاچندی پیش آبستن مسافر و توریسم (چه از بعد زیارتی و چه سیاحتی) بوده و جایگاه ارزنده ای در جذب جهانگرد داشته اند و پس از نفت، نقش آنها بعنوان صنعت توریسم در دنیا مطرح بوده است، هم اکنون بجای آرامش و تفریح برای گردشگران و خارجیان، ترس و وحشت را در پستوهای منازلشان بعنوان سوغات ارمغان آورده اند.از این فعل و انفعالات و تغییرات محیطی رخ داده، شرکتهای هوایی بیشترین خسارت را متحمل شده اند. امید آنها به زمانی است که منطقه از هرگونه جنگ و خونریزی عاری گردد و مجدداً مسافران و بازدیدکنندگان برای استقبال از خطوط هواییشان و برای مسافرت به کشورهای حوزه خلیج فارس و خاورمیانه سراز پا نشناسند ولحظه شماری کنند.

اهدف و استراتژي ها

 درعصری که استقبال و عزیمت مسافران به کشوری درآمد زایی هنگفت و سرشاری را بدان کشور سرازیر می نماید،کشورهایی نیز هستند که قدرت و استقلال اقتصادی برخی از کشورها را به زیان خود ومنافعشان فرض نموده ،اقدام به سنگ اندازی و تبلیغات سوء علیه  برخی کشورهای رو به رشد می نمایند. از پررنگ جلوه دادن و بوق وکرنا کردن بدی آب و هوای چنین کشورهایی گرفته تا جزئیات قتل و سرقت و نوسانات قیمت سهام در آنجا.

موضوعاتی که شاید و حتماً در تمام اقصی نقاط دنیا رخ دهد، اما بدلیل خصومت و خوی قدرت طلبی کشورهای ابرقدرت ، پر رنگ جلوه دادن آنها، منافعی را دربلند مدت از کشورهای رقیب بوده، به سمت آنها سرازیر می نماید. شرکتهای هواپیمایی باید نقش سفیران فرهنگی را نیز ایفاء نمایند. از برخورد مناسب خدمه پرواز با مسافران گرفته تا همکاریهای متقابل شرکتهای هواپیمایی ایرانی با شرکتهای مشابه غربی.

همه این عوامل و تبادلات فرهنگی، آموزشی و……..نه تنها جایگاه شرکتهای ایرانی را درنزد مسافران و خارجیان ممتاز  می نماید، بلکه تصویر مخدوش شده ایران درجهان( البته کمی به ناحق و مغرضانه) بازسازی و ترمیم      می نماید و نشان  می دهد که کشوری با تمدن چندین ساله ایرانی،  همانی نیست که در رسانه های غربی منتشر و تبلیغ می کنند.

 بعنوان یک تهدید اساسی برای شرکتهای هوایی  و علی الخصوص در ایران برای شرکت هما مطرح بوده و درآینده نیز بر عملکرد آن  تاثیر بسزایی می تواند داشته باشد، تصمیم ها و نگرش دولتمردان و سردمداران کشور و روابطشان با کشورهایی است که تجهیزات اصلی هواپیما را پشتیبانی و تولید    می نمایند. هرگونه تصمیم و برخورد با کشورهای قدرتمند ( ازبلوک شرق گرفته تا غرب، از آمریکا تا روسیه و..)، چه خصمانه وچه نه، درانحطاط یا رونق شرکتهای هوایی بی تاثیر نبوده است.

اگر چه دربرهه ای اززمان قرار داریم که دایره تامین تجهیزات مورد نیاز جهت پرواز هواپیماهای ایرانی در کشورهای مورد نظر تنگ تر و تاریک تر شده و این عوامل روز به روز افق صنعت هواپیمایی را تاریک تر نموده است.

چنانچه صنعت مورد نظر در کشورمان را با اقتصاد کشورهای دیگر مقایسه نماییم، درخواهیم یافت، طبق نظریه آشفتگی  ( اثرپروانه ای یا تئوری سطل زباله) که می گوید چنانچه پروانه ای در سواحل چین پرواز کند ، ممکن است طوفان شدیدی در نیویورک رخ دهد) .( دفت ، ص 224)

متعاقباً اظهار نظرها در مورد دنیای سیاست و نوع برخوردها بر بازار های پولی ومالی کل دنیا تاثیر گذار بوده و به تبع آن، مراودات سیاسی نیز می تواند تاثیرات مثبت  یا منفی بر صنعت در کوتاه مدت و در ادامه در بلند مدت ایفاء نماید.

علی ایحال آنچه امروز به اوضاع حمل و نقل هوایی کشورمان سایه افکنده، سایه تهدیداتی است که منافع شرکتهای هواپیمایی را به مخاطره افکنده است.

ساختار

نکته قابل تاملی که می تواند بعنوان تهدید برصنعت حمل ونقل هوایی ملحوظ گردد، عدم استقلال شرکتهای هوايي در قیمت گذاری هاست. بحثی که سالیان متمادی سازمان هواپیمایی کشوری و شرکتهای هوایی را درگیر این موضوع نموده است.

در بسیاری از پروازها من جمله پروازهای داخلی ،قیمت های مصوب، کفایت هزینه های یک پرواز را نمی کند چه برسد به آنکه سودآور نیز باشد.چنانچه قوانینی به تصویب می رسید تاقیمت ها براساس جبران هزینه ها تعیین     می شد و دست شرکتها در تعیین قیمت ها باز می بود ، می توانست رقابت پذیری بیشتری از جانب شرکتها را ایجاد نماید.

انواع تخفیفاتی که شرکتها برای جلب مسافردر نظر می گرفتند و قیمت های شناوری که از سوی کمیته های تعیین قیمت در شرکتها به اجراء در می آمد، می توانست نشانگر جذابیت و رقابت پذیری شرکتها در این صنعت باشد.

ارائه خدمات بهتر و استفاده از تجهیزات نوین درصنعت هوایی، قابلیت پاداش دهی و تمایز نسبت به رقبا را دارد و امروزه بایستی با سودآور تر کردن چنین شرکتهایی، زمینه تشویق سایر شرکتهای هواپیمایی را درکشور فراهم ساخت.

تا بدینجا با نگاهی اجمالی به نقاط قوت وضعف و نیز فرصت ها و تهدیدات پیش روی هواپیمایی جمهوري اسلامي ايران  پرداخته شد.هرکدام از عوامل فوق می توانند برحیات و بقاء شرکت و یا انحطاط و ورشکستگی آن نقش ممتازی را بازی نمایند.

مدیران اطلاعاتی ضمن شناخت و تقویت نقاط قوت و فرصت ها و آگاهی و دوراندیشی نسبت به ضعف ها و تهدیدات احتمالی موجود ، می توانند نسبت به سودآور نمودن این شرکت خدماتی ، نقش قابل اهمیتی را ایفاء نمایند.

منابع:

1)       دیوید ،فرد آر،1387،مدیریت استراتژیک، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهشهای فرهنگی

2)      دفت، ریچارد ال،1386، تئوری و طراحی سازمان، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهشهای فرهنگی

3)     کاتلر، فیلیپ،1389، اصول بازاریابی ، ترجمه بهمن فروزنده، انتشارات آموخته.

5)     سايت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران

6)       مقاله بررسي مدل ها ونظريات ساختاري ،دكتر اصلي پور و دكتر خان محمدي

چکیده:

 در این مقاله به بررسی نقاط ضعف و قوت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران  در کوتاه مدت و نیز فرصت ها و تهدیدات احتمالی پیش روی آن در بلند مدت  پرداخته ایم.عواملی همچون بازار هدف، کارشناسان و متخصصان تربیت شده و حمایت دولتی بعنوان نقطه قوت موجود درصنعت مذکور در کوتاه مدت شناخته شده اند وعواملی نظیر Red Top ، نیروی انسانی مازاد، قوانین و سیستم منسوخ اداری، هزینه های زیاد و بازاریابی ضعیف بعنوان نقاط ضعف سیستم مطرح می باشند.

همچنین تجهیزات و امکانات آموزشی و مهندسی بعنوان فرصتی در صنعت حمل ونقل هوایی قلمداد  و در مقابل تحریم های بین المللی و عدم استقلال شرکتهای هوایی در قیمت گذاری، قرارگرفتن در منطقه بحرانی و جنگ خیز خاورمیانه و مناسبات ضعیف سیاستمداران ایران با کشورهای پیشرفته بعنوان تهدیدات پیش روی ایران ایر در بلند مدت مطرح  می باشند..

در پایان نیز با ارائه چند راهکار در هرزمینه ، مباحث این مقاله جمع بندی گردیده است.

اهمیت موضوع:

1-     با استفاده از نقاط قوت داخلی می توان از فرصت ها ی خارجی بهره برداری نمود

2-    با بهره برداری از فرصت های موجود در محیط خارج می توان نقاط ضعف داخلی را بهبود بخشید.  

3-    با استفاده از نقاط قوت خود، اثرات ناشی از تهدیدات موجود در محیط خارج را کاهش داد.

4-     هدف شركت کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است.

مقدمه:

شرایط امروزه ما درصنعت هوایی ، شرایط بسیار خاص و ویژه است، شاید همانند زندگی و معیشت مردم!

همان طور که می دانید مدت مدیدی است که اوضاع واحوال نادرست حاکم بر ساختار مدیریتی در صنعت هوانوردی کشور، موجب شده تا امروزه شاهد وضعیت نامبارکی باشیم که نه با قوانین و مقررات بین المللی سازگار است ونه مورد رضایت وجدان های بیدار وآگاه. وجدان هایی که با تخصص و تجربه کافی که دراین عرصه کسب نموده اند از مشاهده این شرایط رنج می برند واز مشاهده ومقایسه  صنعت هوایی در داخل با شرکتها و کشورهای پیشرفته ،حسرت می خورند.

مدیریت های غیر حرفه ای وسیاسی و ناآشنا به صنعت، به جای پذیرفتن وپی گیری و مرتفع ساختن مشکلات ،فراموشی و انتفاع شخصی و حزبی را به عنوان راهکار موقت انتخاب نموده وعده ای هم با مصلحت اندیشی های خودخواهانه و جاهلانه، مصلحت صنعت و کشور وبه تبع آن منافع مردم را فدای مصلحت ومنفعت مافوق وجیب های خود می کنند وسعی دارند تا جایی که امکان پذیر باشد، واقعیت بغرنج کنونی راببینند وصدای به حق ودرگلو مانده صنعت هوایی رانشنوند.

تا زمانی که با تمام مشکلات ونابسامانی هایی که پیش روی خود می بینیم( اعم از هزینه های سرسام آور قطعات که مجبوریم با چندین برابر قیمت تمام شده خریداری نماییم، هنگامی که نیروی انسانی از مشکلات معیشتی ورفاهی رنج برده و باسیلی صورت خود را سرخ نگه می دارد، آن هنگام که مسافران از امکانات ناکافی نسبت به شرکتهای خارجی، جانشان به لب آمده و…………..)چطور می توان با بوق وکرنا از توانمندی ها سخن گفت و طوری وانمود کرد که تمام مشکلات حل شده است وشرکت در آرامش وتوسعه گام بر می دارد؟!

در این مقاله سعی برآن شده است که با استفاده ازجمع بندي مدلهاي كلان نگر هشت گانه سازماني (مدل تعالی  EFQM –  مدل 7S مکنزي –   مدل زنجيره ارزش پورتر  –  مدل ابعاد سازماني دفت  –   نظریه طرّاحي ساختار رابينز  –  مدل پنج حلقه‌ای شناخت سازمان هچ  –  مدل شناخت سازمان لوزی لویت  –  مدل الماس تعالی) به برخی از نقاط قوت، ضعف وهمچنین فرصت ها و تهدیدات احتمالی و نیز راهکارهای مدنظر را در صنعت هوایی کشور و علی الخصوص شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران(هما) مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم.

جمع‌بندي مدل‌هاي کلان‌نگر سازماني

تاريخچه

درسال 1306 ه ش(241 سال پس از نخستين پرواز موفقيت آميز برادران رايت ) حق انحصاري فعاليت هواپيمايي درايران به موجب امتياز ويژه اي كه به تصويب مجلس رسيد براي مدت 5 سال به شركت يونكرس آلماني واگذار گرديد واين شركت موظف به پرواز در مسيرهاي تهران  – بندر انزلي – تهران – بوشهر و قره نور گرديد . در سال 1308 ه ش شركت هواپيمايي بين المللي امپريال ايرويز ( بريتيش ايرويز)كه به ايران پرواز داشت در بندر لنگه              توقف كرد .

پس از جنگ جهاني دوم ، درسال 1325 صنعت هواپيمايي بازرگاني درايران ، تحت عنوان شركت هواپيمايي ايرانيس ايرويز ، كه درمجامع بين المللي “ ايران اير“ خوانده مي شد با هدف برقراري خدمات منظم هوايي آغاز به كار كرد . اين شركت درهمان سال ،‌بيش از 11 هزار مسافر را جابجا كرد كه درآن زمان دستاورد چشمگيري بود . درسال 1333 شركت هواپيمايي “ پارس “ توسط بخش خصوصي  تأسيس شد . هدف اصلي اين شركت نقل وانتقال حجاج ايراني و               حمل محموله هاي هوايي بود. شركت هواپيمايي ايران اير در5 اسفند ماه 1340 به دليل عدم توانايي مالي وعملياتي ، به شركت ملي تبديل و امكانات هواپيمايي پارس نيز به آن افزده شد.

بدين ترتيب هواپيمايي ملي ايران “ هما“ درپنجم اسفند ماه سال 1340 با 170 ميليون ريال سرمايه ، فعاليت رسمي خود را آغاز كرد . درآن زمان ناوگان آن از  12 فروند هواپيما تشكيل   مي شد كه باهمكاري 679 نفر نيروي انساني، خدمات محدودي ارائه مي كرد.  نقل وانتقال  زائران خانه خدا ،‌ اولين گام عملياتي “ هما “ بودكه در پنجم ارديبهشت ماه سال 1341 ،‌  براي نخستين بار تجربه شد .

درهمين سال ها با تنظيم برنامه پرواز هاي تابستاني ، هما دامنه شبكه پروازي خود را به نقاط دورتري گسترش داد.“ هما “ درسال 1343 با اجاره يك فروند هواپيماي جت از شركت هواپيمايي “ سوييس اير “ دانشجويان ايراني مقيم آمريكا را به وطن منتقل كرد ودرهمان سال   به عضويت انجمن بين المللي حمل ونقل هوايي “ يا تا“ درآمد. با عضويت در “ ياتا “  “ هما “ توانست پروازهاي منظم خودرا به خارج ازكشوربرقرار كند  .  نخستين  پرواز بين المللي “‌هما “  در تير ماه  سال  1344 از تهران به بيروت – رم- ژنو – فرانكفورت  انجام شد . گسترش شبكه پرواز هاي داخلي و بين المللي “ هما“ با استفاده از 23 فروند هواپيماي جت ، همراه با دو فروند جت اجاره اي تا سال 1355  ادامه داشت ودراين سال ها ، علاوه بر پروازهاي اروپايي ، مناطقي درخاوردور ،‌آمريكاي شمالي وشمال آفريقا نيزبه اين شبكه افزوده شد .

درپايان سال 1356 ،‌ناوگان “ هما “ به 25 فروند از انواع هواپيما ها توسعه يافت وتعداد كاركنان آن به 8742 نفر رسيد كه 1282 نفرآنها خارجي بودند . با پيروزي انقلاب اسلامي “ هما “ قرارداد   كارشناسان خارجي رالغو كرده وبا يك برنامه ريزي فشرده ومنظم ،‌نيروهاي متخصص ايراني را جايگزين آنان نمود . بدون آنكه به گستردگي پرواز ها وكيفيت خدمات پروازي لطمه اي وارد شود .اگر  چه وقوع جنگ  تحميلي ، درابتدا وقفه اي درسطح ارايه خدمات “ هما “ به وجود آورد ، اما ازسوي ديگر امكاني وسيع براي بالندگي شركت فراهم نمود. اين دوره را مي توان از نظر كسب تجربيات نوين ، شكوفايي استعدادها و خلاقيت نيروي انساني “ هما “ دوره ي ارزشمندي به حساب آورد .

واژگان کلیدی: 1- نیروی انسانی 2- خصوصی سازی 3- آموزش و بهسازی  4- رقابت پذیری

نقاط قوت

محيط

کشور ایران با دارا بودن جمعیتی که اکثراً شهرنشین و جوان هستند، بدنبال صرفه جویی دروقت و انرژی خود و استفاده هر چه بیشتر وبهینه از زمان خود می باشند.آمارها نشان داده هر چه جمعیت شهرنشینی وبه تبع آن فرهنگ عمومی مردم در اینگونه مناطق ترقی یابد، تمایل و اهمیت استفاده از وسایل سریع السیر ( من جمله هواپیما) بیشتر شده و این فرصتی را برای شرکتهای هوایی مهیا ساخته تا با برنامه ریزی و تحقیقات میدانی و محیطی ، میزان فروش وجذب مشتریان بالقوه و وفادار را به حداکثر رسانده و از این امکانات طبیعی و ژئوفیزیکی،  سود سرشار و قابل ملاحظه ای را نصیب شرکتهای خود سازند.

مهمترین عاملی که باعث گردیده میل و رغبت قشر مرفه و خواص جامعه به هواپیما به جای وسایل دیگر حمل و نقل معطوف گردد، صرفه جویی آنها در زمان می باشد.مثلاً استاد دانشگاه و یا تاجری که زمان برایش اهمیت قابل توجهی دارد، ترجیح می دهد با وسایلی سفر کند که علاوه بر آرامش و آسودگی، در وقتش حداکثر صرفه جویی لحاظ گردد.

 با شتاب جامعه به سمت انقلاب فرهنگی و ارزشمند شدن هرچه بیشتر عمر وزمان ، بخصوص در بین قشر جوان و تحصیلکرده ، سفرهای هوایی، جایگاه ممتازی را درجامعه پیدا نموده است. صرفه نظر از پول، کفه ترازو به سمت کسانی سنگینی می کند که سریعتر به مقاصد مسافرتی خود دست می یابند.

این مساله باعث گردیده ، روزبه روز و با افزایش جمعیت، تقاضا برای مسافرتهای هوایی بیشتر و بیشتر گردد. علاوه بر آنکه اکثر جمعیت کشور ما را جوانان تشکیل داده و از ویژگیهای قشر جوان، شتاب و هیجان است، که هر دوی این مقوله ها در پروازهای هوایی خلاصه گردیده و فرصتی رابرای  شرکتهای هوایی پدیدارنموده که با تقاضای انبوهی از سوی مردم مواجه باشند.

البته در این راستا وظایف شرکتهای هوایی ، سنگین تر بوده و امنیت و رضایت مسافران را  بایستی در تمام ابعاد رعایت و ملحوظ نمایند .

اهداف و استراتژي ها

هواپیمایی هما بدلیل بهره مندی از شعبات متعدد در سراسر کشور(24شعبه) و در اکثر پایتخت های کشورهای دارای مسافر(27 شعبه)از این امکان برخورداراست تاعلاوه برعرض اندام نمودن وشناساندن نام تجاری خود، سفیری برای جمهوری اسلامی ایران درآن کشورها قلمدادگردد.مزیتی که شرکتهای دیگر (حداقل درداخل) کمتر از آن برخوردارند ویا چنانچه درصدد تحقق آن برآیند بایستی بازاریابی و استراتژی های گسترش ونفوذ در بازار گسترده و گزافی را جهت تثبیت و ماندگاری و رقابت پذیری در بازارهای خارجی بکار بندند.البته با توجه به مشکلاتی که برای صنعت مذکور بوجود آمده (اعم از تحریم قطعات و ادوات، تحریم سوخت و مشکلاتی که متعاقباً بدان اشاره خواهد شد، جایگاه ایران ایر در پروازهای خارجی تاحد قابل توجهی تحت الشعاع مسائل سیاسی قرارگرفته و سودآوری آن بعنوان شرکتی تجاری به حداقل ممکن رسیده است.

منابع انساني

با استناد به مطالب فوق، شرکتهای رقیب چنین مهندسان کارآزموده ای را پس از بازنشستگی به استخدام خود درآورده و از تجربیات آنها نهایت استفاده را می برند. البته با وجود سیستم آموزشی که شرکت هما مهیا نموده، از دانش برخی از آنها بصورت آموزش ضمن خدمت و در حین کار نیز استفاده و جهت پرورش و جایگزینی نیروهای جوان و فعالی که از بستر جامعه و دانشگاه وارد عرصه بازار کار می شوند نیز بهره می برد.

باتوجه به علاقمندی ورشد سریع استعدادها، جوانان دانشگاهی به کمک صنعت شتافته اند وفارغ التحصیلانی که به این شرکت ها قدم گذارده اند، نشان داده اند چنانچه امکانات و ابزار تحقیق و پژوهش در اختیار آنان باشد        می توانند به نتایج ارزنده و درخشانی نائل آیند. البته در برخی موارد بسته عمل کردن سیستم و عدم اعتماد به پژوهشگران جوان ونیز تعطیلی اتاق فکر جوانان و عدم اجازه به برخی از محققان داخلی به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر، سرخوردگی هایی را در آنان ایجاد نموده است که می تواند زنگ خطر رابرای  آینده بدون پژوهش شرکتهای هواپیمایی وعلی الخصوص ایران ایر بصدا درآورد. آنچه در این مورد اهمیت دارد اینکه بایستی به پژوهشگران اعتماد کرد ونتایج حاصل از یافته های علمی را درعین نظارت بر فرآیند صحیح آزمونها بکارگرفت.

ساختار

مسئله دیگری که می تواند برای شرکت بعنوان مزیت تلقی گردد، دولتی بودن شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران است. البته متعاقباً عنوان خواهدشد که درعصر حاضر، شرکتهایی موفق اند که چتر حمایتی دولت را از سر خود کنار زده و به خود کفایی مالی و مدیریتی رسیده اند.

با توجه به وضعیت اقتصادی کشور که اغلب صنایع مادر بدون حمایت دولت، نمی توانند سرپا باشند وشرایط آنها اعم از مواد اولیه، هزینه های جاری و منابع انسانی و همچنین فروش وجذب مشتری آنها،بدون دخالت  وحمایت دولت میسر نخواهد شد.

چنانچه هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به یکپارچه واردعرصه خصوصی سازی شده و در دنیای رقابت با شرکتهای داخلی وخارجی رها گردد و پیش درآمد ها وساختارهای متفاوت آن، اعم از هیات مدیره مستقل، نرخ گذاری برمبنای رقابت وبا توجه به عرضه وتقاضا و شرایط آزاد رقابت، جذب وپرورش نیروی انسانی و بسیاری موارد دیگر، اصلاح و بازنگری نگردد، مطمئناً اوضاع و احوال آن از این هم بدتر شده و به قهقرائی اسفناکی گام برخواهد داشت. درشرایط حاضر که دولت حمایت کننده  این صنعت است وبرخی مسیرهای پروازی آن بدلیل مراودات دیپلماتیک بالاجبار صورت می پذیرد، تامین نیازهای آن نیز از جانب دولت صورت می گیرد.از طرفی مسافران با مشاهده اعتبار و نام تجاری متصل به دولت با آسودگی وفراغ بال بهتری پرواز می نمایند.

تابدینجا به نقاط قوت هواپیمایی ایران ایر بصورت تلویحی اشاره شد. درگام بعدی به نقاط ضعف آن نیز اشاره خواهیم کرد.

اندازه سازمان

شرکتهای رقیب مهندسان کارآزموده ايران اير را پس از بازنشستگی به استخدام خود درآورده و از تجربیات آنها نهایت استفاده را می برند. البته با وجود سیستم آموزشی که شرکت هما مهیا نموده، از دانش برخی از آنها بصورت آموزش ضمن خدمت و در حین کار نیز استفاده و جهت پرورش و جایگزینی نیروهای جوان و فعالی که از بستر جامعه و دانشگاه وارد عرصه بازار کار می شوند نیز بهره می برد.

این چرخه باید به گونه ای رهبری گردد که بهره وری آن به حداکثر ممکن ارتقاء یابد. در برخی موارد، نارضایتی کارکنان این بخش( اعم از حقوق و مزایا، جابجایی و انتقال درون سازمانی، ارتقاء شغلی و…….)باعث بی تفاوتی و دلسردی نسبت به کار شده است که نمی تواند برآزنده شرکت باشد. در صنعت هوایی که بخش مهندسی و تعمیرات آن بعنوان قلب تپنده و بازوی محرکه شرکت تلقی می گردد،فارغ البال بودن سایر قسمت ها بدین بخش،علاوه برآسودگی آنها می تواند سودآوری قابل توجهی را نصیب شرکت نماید.

نقاط ضعف

منابع انساني

باتوجه به علاقمندی ورشد سریع استعدادها، جوانان دانشگاهی به کمک صنعت شتافته اند وفارغ التحصیلانی که به این شرکت ها قدم گذارده اند، نشان داده اند چنانچه امکانات و ابزار تحقیق و پژوهش در اختیار آنان باشد        می توانند به نتایج ارزنده و درخشانی نائل آیند. البته در برخی موارد بسته عمل کردن سیستم و عدم اعتماد به پژوهشگران جوان ونیز تعطیلی اتاق فکر جوانان و عدم اجازه به برخی از محققان داخلی به منظور دستیابی به نتایج مورد نظر، سرخوردگی هایی را در آنان ایجاد نموده است که می تواند زنگ خطر رابرای  آینده بدون پژوهش شرکتهای هواپیمایی وعلی الخصوص ایران ایر بصدا درآورد. آنچه در این مورد اهمیت دارد اینکه بایستی به پژوهشگران اعتماد کرد ونتایج حاصل از یافته های علمی را درعین نظارت بر فرآیند صحیح آزمونها بکارگرفت.

سيستمها و فرآيندها-فن آوري و زيرساختها

  مهمترین عاملی که امروز اغلب صنایع دولتی از آن رنج برده ومانعی دست و پاگیر درتحقیق هرچه سریعتر به اهداف متعالی خود می دانند  قوانین منسوخ و دست وپاگیری است که عمر برخی از آنها به چندین دهه کشیده است. بعنوان مثال هنوز قسمت مالی هما با سیستم حسابداری قدیمی که توسط آمریکایی ها دردهه50 راه اندازی شده بود ،حسابرسی و رسیدگی به اسناد واوراق مالی را بررسی می کند که راه اندازی و نصب سیستم های مدرن وپیشرفته هم نیاز به تامین منابع مالی ویژه دارد وهم ریسک پذیری و نگرش را نسبت به تغییر سیستم های غیر کاربردی و منسوخ طلب می نماید.

منابع مالي و مادي

یکی دیگر از عواملی که بطور چشمگیر درصنعت هوایی ملموس است، اینکه هزینه ها در مقایسه با رقبای خارجی بصورت سرسام آوری رو به افزایش است. عدم دورنگری و چشم انداز به آینده باعث شده علاوه بر ازدست دادن فرصت های پیش رو و تخریب پل های ترقی، هزینه های صنعت نیز روز به روز فزونی یافته و ناچاراً درآمد  های  ماخوذه وکسب شده  بایستی صرف هزینه های زائد گردد و اندوخته ای جهت برنامه ریزی و نفوذ در بازارهای خارجی و یا استراتژی های تثبیت و تنوع گراییباقی نمی ماند. از یک سمت به سبب تحریم ها ، هزینه های قطعات مستهلک هواپیما و قطعات آن روبه گسترش بوده که به تبع آن و بدلیل عدم ثبات در تصمیم های ماخوذه ونااطمینانی از شرایط بازار ،هزینه های سفارش و نگهداری قطعات و ادوات مرتبط با صنعت نیز افزایش می باید.از طرفی دیگر عدم نظارت دستگاههای بازرسی و امنیتی و تجهیز آنها به وسایل مدرن( اعم از دوربین های مداربسته پیشرفته، کنترلهای نامحسوس، عدم آموزش های کارشناسی و حرفه ای مرتبط با سیستم ، همانند جعل سند، حساب سازی، پول شویی و …….) مجال را برای سوداگران و فرصت طلبان در این حرفه باز گذاشته تا درقبال آن به منافع خود دست یابند وبی توجه به وخامت اوضاع، کسب وکار خود را رونق بخشند.

عدم توجه  ونظارت برعقد قراردادها و پروژه ها و عدم کارشناسی زمان اتمام کار و نیز بررسی حسن انجام کار، عدم هماهنگی مسئولان مالی و حراست و بازرسی و مسئولیت ناپذیری برخی از مدیران در امضای اسناد و تفاهم نامه ها و قراردادها، موجب گردیده هزینه های هواپیمایی ایران ایر بصورت غده ای سرطانی در سراسر شرکت تسریع یابد و آسیب های این مخاطره ، دامن کلیه پرسنل را فراگیرد.

مشتري گرايي

کینز اقتصاد دان مشهور آمریکایی معتقد بود، اگر هزار دلار می داشت،999 دلار آنرا صرف تبلیغات که از مصادیق بازاریابی است می کرد، آن یک دلار باقی مانده جبران می شد.

امروزه بازاریابی فقط بصورت توزیع آگهی و تراکت و پوستر نیست.چنانچه هر کدام از آمیخته های بازاریابی و یا همان 4P (محصول،مکان، توزیع، ترفیع) رعایت نگردد نمی توان انتظار داشت که  زنجیره و چرخه بازاریابی مسیر طبیعی و عادی راپیموده است.بعنوان مثال تبلیغات و روابط عمومی (که از زیر شاخه های ترفیع محسوب         می شوند)، از برخورد مناسب با ارباب و رجوع و مشتری آغاز شده وراضی نگه داشتن خریداران و مسافران ” بطور کلی استفاده کنندگان از خدمات”،حتی پس از پرواز را معطوف خود نگه می دارد.شرکتهای پیشرو باید به گونه ای برنامه ریزی و اقدام نمایند که تمام آمیخته های بازاریابی آنان به نحو احسن رضایت مشتری را جلب نماید. محصولات و خدمات ارائه شده در پرواز باید تامین کننده رضایت مشتریان آنان باشد ودر گام بعدی از پروازی که با شرکت ایران ایر انجام می دهند خشنود باشند.(رضایت  مشتری <خشنودی>

از سوی دیگر، اقدامات مناسبی که هرکدام از 4P ها صورت می دهند بایستی با سایر عوامل شرکت نیز هماهنگ باشد . عواملی نظیر مدیریت، مالی، حسابرسی، بازرسی و…….. تا بتوان ادعا نمود سیستم بازاریابی ، وظایف خود را بخوبی ودر جهت رقابت با شرکتهای رقیب و حتی فراتر از آنها انجام داده است.  

شرکتهای رقیب به کارکنان خود اعم از خدمه پرواز تا حراست و کنترل بار ، می آموزند که احترام به مشتری اصل و شاکله فعالیت آنهاست. چرا که بقای آنها درگرو داشتن مشتریان راضی و خشنوداست.آنها به این حقیقت ایمان دارند که یک مسافر راضی می تواند رضایت خود را حداکثر به یک شخص دیگر انتقال دهد، اما یک مسافر ناراضی می تواند حداقل تبلیغات سوء برای سه نفر دیگر داشته باشد. بنابراین چاره ای جزء تامین رضایت مشتریان با همین امکانات موجود نیست.

از دیدگاه فیلیپ کاتلر،  اصول تبلیغات و بازاریابی عبارتند از :تجزیه و تحلیل بازار، توسعه محصول جدید، راهبرد رقابتی در بازار، برنامه ریزی راهبردی و سیستم های اطلاعاتی.( کاتلر، ص 185)

وی معتقد بود بر اساس این اصول باید نیازها و خواسته های مشتریان شناسایی و شرایط در جهت رضایت مندی آنان فراهم گردد. رضایت مندی مشتریان در نگاه وی زمانی برآورده می شود که ارزش واقعی فرآورده ها یا خدمات برابر یا بیشتر از ارزش مورد انتظار مشتریان باشد.

متاسفانه در صنایع دولتی که ایران ایر نیز ازآن  مستثنی نمی باشد، نگاه آینده نگر نسبت به اهمیت اصول بازاریابی و تبلیغات دیده نمی شود. چنانچه بصورت متکبرانه بر این باور دل خوش کرده ایم که بازار داخل و مشتریان و مسافران آن تحت سیطره وانحصار ما هستند، بنابراین از مسافران خارجی غافل شده ایم و در آینده با شکسته شدن انحصار ها و آزادسازی قیمت ها و برقراری شرایط عرضه وتقاضا در دنیای رقابتی سهم عمده ای از بازارها را از دست خواهیم داد.

هرچند هواپیماهای شرکت ایران ایر بدون صندلی خالی پرواز می کنند، اما استقبال  وپذیرش مسافران نسبت به پروازهای شرکتهای عربی مستقر درمنطقه بیشتر از هواپیماهای داخلی بوده و چنانچه روزی شرکتهای ایرانی مختار باشند بدون محدودیت های مصوب، قیمت خدمات را خودشان وضع واجراء نمایند،شاهد این حقیقت  خواهیم بود که در مقایسه با شرکتهای رقیب خارجی سهم عمده ای از بازارها  را از دست داده ایم.مساله ای که برای شرکتی همانند ایران ایر که زمانی سومین ایرلاین برتر دنیا بود، قابل قبول نمی باشد.

عوامل متعددی همانند برخورد نامناسب خدمه پرواز با مسافران، ارائه امکانات ناکافی و ناقص در هنگام پرواز و قبل و بعد آن و محیطهای اطراف ( همانند پارکینگ، ترمینالهای پرواز، هتل و……) مسافران را دلسرد می کند. اینها تنها بخشی از سوءمدیریت بازاریابی است. چرا که زنجیره تبلیغات و بازاریابی بسیار گسترده و پیچیده است و موفقیت و نگرش منطقی نسبت بدان ها، راهکارها و برنامه جامعی را توسط کارشناسان خبره می طلبد که به انحصاری بودن صنعت بسنده نکرده و نسبت به جذب مشتریان جدید و وفادار دغدغه داشته باشند.

 محيط

مهمترین تهدیدی که از چند دهه گذشته تاکنون صنعت هوایی را آزار داده، بحث تحریم هاست. نظام امپریالیستی غرب با هدایت آمریکا، صنعت هوایی ایران را به چالش های ناجوانمردانه ای کشانده است. در این میان تنها قشری که احتمال آسیب دیدگی و زیان دارند، مردم ومسافران هواپیما هستند.البته عدم فروش قطعات و نوسازی ناوگان هوایی، نمی تواند دستاویزی برای شرکت های هوایی باشد تابدون در نظر گرفتن مسائل ایمنی و کنترلهای قبل و بعد از پرواز اقدام به فروش بلیت و یا بارگیری نمایند. استهلاک قطعات هواپیما باعث افزایش هزینه های شرکت می گردد ، تاجایی که مجبور می شود برای دور زدن تحریم ها، قطعات اساسی و کلیدی مورد نیاز خود و حتی فروند های جدید را با سه الی چهار برابر قیمت تمام شده از واسطه های بین المللی خریداری نماید.

در شرکت های خصوصی ایرانی (که آنها هم شامل تحریم های هوایی شده اند) این پروسه خرید به دو الی سه برابر قیمت در کوتاهترین زمان می رسد. چرا که هیات مدیره آنها بدون فوت وقت،  تصمیم گیری کرده و منابع لازم را دراختیار عوامل خرید قرار داده  و بدون رسانه ای شدن و افشای چنین اطلاعات محرمانه ای ، هواپیما دراختیار ناوگان هوایی آنها  قرار   می گیرد. اما در شرکت دولتی همانند ایران ایر ، این امر و تایید آن مستلزم اخذ مجوز از ارگان ها و مقامات بالاتری است که همین امر زمان زیادی را می طلبد و حتی با تایید و تامین اعتبار، درمرحله خرید با لو رفتن اطلاعات، شرکت های فروشنده با دخالت غرب و آمریکا و ترس از تحریم ها و انسداد منابع مالیشان، عطای این قراردادها را به لقایشان می بخشند.

شرکت های هوایی در ایران از سازمان حمل ونقل هوایی بین المللی یاتا که وظیفه نظارت  وهماهنگی شرکتهای هوایی درسراسر جهان را عهده داراست، بدلیل عدم دخالت در زمینه تحریم های یکجانبه غرب، گلایه مندند.

پر واضح است  چنانچه نقش ایران در مجامع بین المللی ((نظیر سازمان ملل، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و یاتا و….)) پر رنگ تر بود ، می توانست نظر آنها را نسبت به تحریم ها ی اعلام شده ( حداقل بر شرکت های هوایی در ایران) تغییر دهد .

درچند سال اخیر شرکتهای هوایی منطقه، علی الخصوص شرکتهای ایرانی را رنج داده،جنگ خیز بودن منطقه خاورمیانه است. ناامنی های بوجود آمده از افغانستان گرفته تا عراق  و اخیراً انقلابهای عربی،میزان مسافرت توریسم و جهانگردهای خارجی را در این کشورها تاحد بسیار زیادی کاهش داده است. عدم ثبات در چنین کشورهایی ، باعث گردیده شرکتهای هوایی نسبت به پیش فروش بلیت به مسافر امیدوار نبوده و قاعدتاً متقاضی چندانی برای خرید بلیت وجود نداشته باشد.

کشورهای خاورمیانه که تاچندی پیش آبستن مسافر و توریسم (چه از بعد زیارتی و چه سیاحتی) بوده و جایگاه ارزنده ای در جذب جهانگرد داشته اند و پس از نفت، نقش آنها بعنوان صنعت توریسم در دنیا مطرح بوده است، هم اکنون بجای آرامش و تفریح برای گردشگران و خارجیان، ترس و وحشت را در پستوهای منازلشان بعنوان سوغات ارمغان آورده اند.از این فعل و انفعالات و تغییرات محیطی رخ داده، شرکتهای هوایی بیشترین خسارت را متحمل شده اند. امید آنها به زمانی است که منطقه از هرگونه جنگ و خونریزی عاری گردد و مجدداً مسافران و بازدیدکنندگان برای استقبال از خطوط هواییشان و برای مسافرت به کشورهای حوزه خلیج فارس و خاورمیانه سراز پا نشناسند ولحظه شماری کنند.

اهدف و استراتژي ها

 درعصری که استقبال و عزیمت مسافران به کشوری درآمد زایی هنگفت و سرشاری را بدان کشور سرازیر می نماید،کشورهایی نیز هستند که قدرت و استقلال اقتصادی برخی از کشورها را به زیان خود ومنافعشان فرض نموده ،اقدام به سنگ اندازی و تبلیغات سوء علیه  برخی کشورهای رو به رشد می نمایند. از پررنگ جلوه دادن و بوق وکرنا کردن بدی آب و هوای چنین کشورهایی گرفته تا جزئیات قتل و سرقت و نوسانات قیمت سهام در آنجا.

موضوعاتی که شاید و حتماً در تمام اقصی نقاط دنیا رخ دهد، اما بدلیل خصومت و خوی قدرت طلبی کشورهای ابرقدرت ، پر رنگ جلوه دادن آنها، منافعی را دربلند مدت از کشورهای رقیب بوده، به سمت آنها سرازیر می نماید. شرکتهای هواپیمایی باید نقش سفیران فرهنگی را نیز ایفاء نمایند. از برخورد مناسب خدمه پرواز با مسافران گرفته تا همکاریهای متقابل شرکتهای هواپیمایی ایرانی با شرکتهای مشابه غربی.

همه این عوامل و تبادلات فرهنگی، آموزشی و……..نه تنها جایگاه شرکتهای ایرانی را درنزد مسافران و خارجیان ممتاز  می نماید، بلکه تصویر مخدوش شده ایران درجهان( البته کمی به ناحق و مغرضانه) بازسازی و ترمیم      می نماید و نشان  می دهد که کشوری با تمدن چندین ساله ایرانی،  همانی نیست که در رسانه های غربی منتشر و تبلیغ می کنند.

 بعنوان یک تهدید اساسی برای شرکتهای هوایی  و علی الخصوص در ایران برای شرکت هما مطرح بوده و درآینده نیز بر عملکرد آن  تاثیر بسزایی می تواند داشته باشد، تصمیم ها و نگرش دولتمردان و سردمداران کشور و روابطشان با کشورهایی است که تجهیزات اصلی هواپیما را پشتیبانی و تولید    می نمایند. هرگونه تصمیم و برخورد با کشورهای قدرتمند ( ازبلوک شرق گرفته تا غرب، از آمریکا تا روسیه و..)، چه خصمانه وچه نه، درانحطاط یا رونق شرکتهای هوایی بی تاثیر نبوده است.

اگر چه دربرهه ای اززمان قرار داریم که دایره تامین تجهیزات مورد نیاز جهت پرواز هواپیماهای ایرانی در کشورهای مورد نظر تنگ تر و تاریک تر شده و این عوامل روز به روز افق صنعت هواپیمایی را تاریک تر نموده است.

چنانچه صنعت مورد نظر در کشورمان را با اقتصاد کشورهای دیگر مقایسه نماییم، درخواهیم یافت، طبق نظریه آشفتگی  ( اثرپروانه ای یا تئوری سطل زباله) که می گوید چنانچه پروانه ای در سواحل چین پرواز کند ، ممکن است طوفان شدیدی در نیویورک رخ دهد) .( دفت ، ص 224)

متعاقباً اظهار نظرها در مورد دنیای سیاست و نوع برخوردها بر بازار های پولی ومالی کل دنیا تاثیر گذار بوده و به تبع آن، مراودات سیاسی نیز می تواند تاثیرات مثبت  یا منفی بر صنعت در کوتاه مدت و در ادامه در بلند مدت ایفاء نماید.

علی ایحال آنچه امروز به اوضاع حمل و نقل هوایی کشورمان سایه افکنده، سایه تهدیداتی است که منافع شرکتهای هواپیمایی را به مخاطره افکنده است.

ساختار

نکته قابل تاملی که می تواند بعنوان تهدید برصنعت حمل ونقل هوایی ملحوظ گردد، عدم استقلال شرکتهای هوايي در قیمت گذاری هاست. بحثی که سالیان متمادی سازمان هواپیمایی کشوری و شرکتهای هوایی را درگیر این موضوع نموده است.

در بسیاری از پروازها من جمله پروازهای داخلی ،قیمت های مصوب، کفایت هزینه های یک پرواز را نمی کند چه برسد به آنکه سودآور نیز باشد.چنانچه قوانینی به تصویب می رسید تاقیمت ها براساس جبران هزینه ها تعیین     می شد و دست شرکتها در تعیین قیمت ها باز می بود ، می توانست رقابت پذیری بیشتری از جانب شرکتها را ایجاد نماید.

انواع تخفیفاتی که شرکتها برای جلب مسافردر نظر می گرفتند و قیمت های شناوری که از سوی کمیته های تعیین قیمت در شرکتها به اجراء در می آمد، می توانست نشانگر جذابیت و رقابت پذیری شرکتها در این صنعت باشد.

ارائه خدمات بهتر و استفاده از تجهیزات نوین درصنعت هوایی، قابلیت پاداش دهی و تمایز نسبت به رقبا را دارد و امروزه بایستی با سودآور تر کردن چنین شرکتهایی، زمینه تشویق سایر شرکتهای هواپیمایی را درکشور فراهم ساخت.

تا بدینجا با نگاهی اجمالی به نقاط قوت وضعف و نیز فرصت ها و تهدیدات پیش روی هواپیمایی جمهوري اسلامي ايران  پرداخته شد.هرکدام از عوامل فوق می توانند برحیات و بقاء شرکت و یا انحطاط و ورشکستگی آن نقش ممتازی را بازی نمایند.

مدیران اطلاعاتی ضمن شناخت و تقویت نقاط قوت و فرصت ها و آگاهی و دوراندیشی نسبت به ضعف ها و تهدیدات احتمالی موجود ، می توانند نسبت به سودآور نمودن این شرکت خدماتی ، نقش قابل اهمیتی را ایفاء نمایند.

منابع:

1)       دیوید ،فرد آر،1387،مدیریت استراتژیک، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهشهای فرهنگی

2)      دفت، ریچارد ال،1386، تئوری و طراحی سازمان، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، دفتر پژوهشهای فرهنگی

3)     کاتلر، فیلیپ،1389، اصول بازاریابی ، ترجمه بهمن فروزنده، انتشارات آموخته.

5)     سايت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران

6)       مقاله بررسي مدل ها ونظريات ساختاري ،دكتر اصلي پور و دكتر خان محمدي

اگر عجله داری PDF مقاله را دانلود کن تا هر وقت خواستی بخونی

به نقل از breakcold.com هنگام نوشتن خود در مرحله اول باید به اهداف و ضعف هایتان در ابعاد مختلف و نسبت به رقبا توجه داشته باشید. در مرحله دوم و سوم باید نقاط قوت و فرصت ها را مشخص کنید که موضوع مورد بحث این مقاله است. برای نوشتن نقاط قوت باید ببینید برای رسیدن به اهداف چه مزیت هایی نسبت به رقبایتان دارید و آن ها را در حوزه های مالی، منابع انسانی، ارتباط با مشتری، فروش، بسته بندی، خدمات، محصول و … بنویسید. سپس باید فرصت های بازار را شناسایی کنید. در این مقاله از به نحوه تشخصی نقاط قوت و فرصت های کسب وکارها در حوزه های مختلف اشاره می کنیم:

روش پیدا کردن نقاط قوت و فرصت ها

مانند هر کسب و کار دیگری، کسب و کار شما نیز می تواند در برخی از کارها به خوبی عمل کند و در برخی دیگر نیز کوتاهی کند. یعنی برخی موارد نقاط قوت شما باشد و برخی دیگر نیز فرصت هایی برای ارتقاء و پیشرفت. برای مثال کسب و کار شما ممکن است در بخش فروش به خوبی عمل کند، اما با پشتیبانی و پاسخگویی به مشتریان مشکل داشته باشد. یا ممکن است پیام بازاریابی قدرتمندی داشته باشید، اما در شبکه های اجتماعی حضور کم رنگی داشته باشید.

در هر شرایطی، هر کسب و کار باید نقاط قوت و فرصت ها و هم چنین نقاط ضعف و تهدیدهای خود را به خوبی درک کند یا این که قربانی فرصت های محقق نشده یا مغلوب شدن توسط رقبا شود. اما چگونه این نقاط نقاط قوت و فرصت ها را شناسایی کنیم؟ در اینجا به 4 راه برای تشخیص آن اشاره می کنیم:

1. تجزیه و تحلیل SWOT

تجزیه و تحلیل SWOT نقاط قوت و فرصت ها یعنی عوامل داخلی و خارجی مفید و هم چنین مضر برای کسب و کار شما و نحوه اداره آن را آنالیز می کند. این آنالیز بر 4 دسته تمرکز دارد:

1. نقاط قوت: این دسته بندی به قوی ترین بخش های کسب و کار، شایستگی ها و سرمایه گذاری های موفق شما اشاره دارد.
2. نقاط ضعف: این بخش به ضعیف ترین نقاط کسب و کار شما اشاره دارد.
3. فرصت ها: لید های بالقوه، سرمایه گذاران، رویداد ها و حتی بازار های هدف جدید
4. تهدید ها: این بخش به رقبای بالقوه، تحولات منفی بازار و دیگر دلایل که ممکن است سرمایه گذاران از شما روی برگردانند اشاره دارد.

2. مشورت با دیگران برای تشخیص نقاط قوت و فرصت ها

قطعا هر کسی در کار خود متخصص است اما مشورت با مشتریان، سرمایه گذاران، کارمندان، تامین کنندگان یا یک مشاور خارج از کسب و کار می تواند به شدت برای تشخیص نقاط قوت و فرصت ها مفید باشد.
شما می توانید از روش های رسمی و یا حتی غیر رسمی نظر دیگران را در مورد نقاط ضعف و یا قوت کسب و کار خود بیابید. با این کار به احتمال زیاد می توانید بینشی را در مورد اکثر قسمت های کسب و کار خود که تا به حال در نظر نگرفته بودید به دست آورید.

3. ارزیابی کسب و کار خود با دیگر رقبا

با ارزیابی شرکت خود با رقبا می توانید چیز های جدیدی در مورد نقاط قوت و فرصت های خود بیاموزید. برای بررسی کسب و کار خود به نقاط قوت رقبا و شکاف هایی که در کسب و کار آن ها وجود دارد نگاه کنید. برای مثال:

• آیا وب سایت آنها از شما بهتر است یا استفاده از آن برای مشتریان دشوار است؟
• آیا رقبای شما بر خدمات با کیفیت بالا به مشتریان تاکید دارند یا این پیام در بازاریابی آن ها گم شده است؟
• کدام جنبه هایی از کسب و کار آنها کم و بیش کارآمدتر و مقرون به صرفه تر نسبت به شما به نظر می رسد؟
• همچنین نگاهی دقیق به تبلیغات آن ها و پلتفرم های مورد استفاده آن ها برای شبکه های اجتماعی می تواند نگاهی ارزشمند به شما ارائه دهد.

4. از یک مشاور کمک بگیرید.

شاید بهترین راه برای اینکه از نزدیک و بی طرفانه به کسب و کار خود و نقاط قوت و فرصت هایتان نگاه کنید، استفاده از یک باشد. یک مشاور کسب و کار علاوه بر تحلیل کسب و کار شما، ایده ها و تجربیات خود را با شما نیز به اشتراک می گذارد.

انواع نقاط قوت و فرصت های کسب و کارها

انواع نقاط قوت

1. نقاط قوت در حوزه فردی و مدیریتی
   ویژگی هایی مثل تمرکز، تخصصی که در حوزه خودتان دارید یا سابقه ایی که نسبت به رقبا در صنعت دارید.
2. نقاط قوت در حوزه مالی
   اگر منبع سرمایه ای خاصی دارید، نقدینگی بیشتر نسبت به رقبا، اعتبار، ساختار مالی اصولی، تزریق سرمایه توسط سرمای، شفافیت مالی
3. نقاط قوت سازمان در مدیریت منابع انسانی
   ساختار منابع انسانی حرفه ای، سیستم بهره وری بهتر، اتوماسیون حرفه ای، پرسنل وفادارتر، چارت سازمانی، شرح وظایف مشخص، سیستم پاداش و تنبیه، تعداد نیروی انسانی، تخصص بیشتر نیروها، مشخص بودن شاخص های کلیدی عملکرد.
4. نقاط قوت کسب و کار در ارتباط با مشتری و فروش
   تعداد بالای مشتریان، وفاداری، رضایتمندی، مشتریان شاخص و با اعتبار، ارتباطات قوی با مشتریان
5. نقاط قوت در خدمات، محصول و بسته بندی
   محصول متمایز، بسته بندی خاص، خط تولید خاص، تکنولوژی جدید، ابزار و روش ها، مواد اولیه با کیفیت، دسترسی به منابع خاص، شرکای کلیدی

انواع فرصت های کسب و کار

در مرحله سوم در تدوین استراتژی باید فرصت هایی که برای کسب و کار شما وجود دارد را بنویسید.

1. فرصت های جغرافیایی
2. دسترسی به مناطق خاص مثل نزدیک بودن به دریا یا ریل راه آهن یا معادن برای تهیه مواد اولیه آسان، یا مثلا فروشگاهی دارید که نزدیک به یک مرکز خرید یا مکان پرتردد است که میتواند برای شما فرصت خوبی باشد.
3. بازارهای جدیدگاهی مناطقی وجود دارند که تا به حال در آن ها نفوذ نکرده و به آن فکر نکرده اید، درحالی که می تواند بازار خوبی برای محصول یا خدمت شما باشد. می توانید اینترنتی یا در شبکه های اجتماعی انجام دهید و کانالهای ارتباطی پیدا کنید.
4. مشتریان جدید
   مثلا فقط اگر مشتریان شما مدیران هستند، این دفعه روی نوجوانان تمرکز کنید و برای آن ها کلاس های مدیریتی برگزار کنید. پس مشتریان را از لحاظ سنی، سطح فرهنگی، سطح اجتماعی و … بررسی کنید و ببینید چه گروه دیگری از مشتریان می توانند برای شما سودآور باشند.
5. تکنولوژی
   گاهی تکنولوژی جدیدی وارد صنعت شما می شود که اگر زودتر از رقبا به ان دست پیدا کنید، برای شما فرصت محسوب می شود. تحقیقات در صنعت خود را همواره انجام دهید.
6. منبع سرمایه جدید
   سرمایه گذاران جدید و تزریق سرمایه
7. سیاست های دولت
   قانون های تصویب شده، حمایت های دولت از یک صنعت خاص، قوانین گمرکی حتما اخبار اقتصادی و سیاسی را دنبال کنید. وضعیت اقتصادی را پیش بینی کیند. مثلا افزایش قیمت دلار اگر پیش بینی شود می تواند به نقطه قوت تبدیل شود، ولی اگر ناگهانی اتفاق بیفتد و آمادگی نداشته باشید تهدید محسوب می شود. پس یک مورد هم زمان می تواند هم تهدید و هم فرصت باشد.
8. روند بازار
   روند بازار را دنبال کنید. مثلا روند گوشی های تلفن همراه به این صورت بود که اوایل فقط برای صحبت کردن از آن استفاده می شد. ولی بعدها ارتباطات آنلاین و عکس گرفتن برای کاربر مهم تر شد. بعد ها عکس های سلفی خیلی محبوب شدند. در بازار آموزشی، روند بازار به سمت آموزش های آنلاین می رود. در تمام صنایع مثل ساختمان سازی، دکوراسیون داخلی، مد و … روند بازار به آرامی تغییر میکند و شما به عنوان مدیر باید آن را دنبال کنید.
9. سلیقه مشتریان
   سلیقه و نیاز مشتریان را دائما تحلیل کنید. در غیر این صورت بخش بزرگی از بازار را از دست خواهید داد.

اگر برای نوشتن استراتژی کسب و کارتان و یا ترسیم ماتریس SWOT کسب و کار خود به کمک نیاز دارید، فرم زیر را پر کنید و بخش استراتژی را انتخاب کنید تا با شما برای تنظیم وقت مشاوره رایگان تماس بگیریم:

نقاط قوت و ضعف یک شرکت تولیدی

خیلی از افراد که می خواهند کسب و کاری راه اندازی کنند از ما می پرسند که نقاط قوت و ضعف یک شرکت تولیدی چیست؟ یک کسب و کار تولیدی می تواند برای شما پرسود باشد و حتی بتوانید بسیاری از دوستان و آشنایان خود را نیز استخدام کرده و ایجاد شغل کنید. اما باید قبل از ورود به هر نوع کار تولیدی، در مورد مزایا و معایب آن تحقیق کنید. بهترین منابع تحقیق، کسانی هستند که پیش از این تولیدی مورد نظر شما را راه انداخته‌ و سابقه کار دارند.

نقاط قوت و فرصت ها شرکت تولیدی

• کسب‌ و کار شخصی و بدون کارفرما
• امکان تصمیم‌گیری کاملا فردی
• کار مطابق با برنامه‌های زندگی خودتان
• کارآفرینی
• امکان توسعه کارگاه تولیدی به مرور زمان
• درآمد مناسب
• امکان خلاقیت و تولید محصول جدید

معایب راه اندازی تولیدی

• نوسان قیمت ارز و در نتیجه نوسان قیمت مواد اولیه
• کمبود مقطعی بعضی از مواد اولیه
• دشواری یافتن مشتری‌ های وفادار
• سختی پیدا کردن پخش‌ کننده

نتیجه گیری

نقاط قوت و فرصت های کسب و کارتان را در حوزه های مختلف شناسایی کرده و یادداشت کنید. این دو مورد در تدوین استراتژی کسب و کار و سرعت رسیدن به اهدافتان بسیار اهمیت دارد. کسب و کارهایی پیروز هستند که فرصت طلبی بیشتری نسبت به رقبای خود داشته باشند.

نویسنده مقاله : هادی احمدی

جهت دانلود PDF ایمیل و شماره موبایل خود را وارد کنید.

Top of Form

مجله استراتژی کسب و کار“>

Bottom of Form

این مطالب را هم حتما بخوانید

در دوره استراتژی کسب و کار اقیانوس ابی با نام “استراتژی پلاس” شما با سه مفهوم بسیار مهم یعنی ماموریت، هدف گذاری و استراتژی آشنا می شوید. مأموریت یک بیان کلّی از نیّت مجموعه است که با استفاده از نقطه نظرات مدیران ارشد آن مجموعه تعیین می شود. هدف به نتایجی گفته می شود که در مدت زمان معین آرزوی تحقق آن و یا رسیدن به آن مدنظر سازمان است .

CRM چیست ؟

برای پاسخ به سوال CRM چیست باید بگوییم که CRM که مخفف Customer Relationship Management که ما اون رو بیشتر با عنوان مدیریت ارتباط با مشتری می‌شناسیم.

با وارد کردن ایمیل خود به جمع خبرنامه مدیران اقیانوس آبی بپیوندید …

منبع : youtube.com