تله های ذهن؛ عملیات روانی و تهدید انسجام ملی

به گزارش تی تی آنلاین قادر باستانی تبریزی پژوهشگر  ارتباطات و رسانه در یادداشتی در اعتماد نوشت: در شرایطی که تحولات جهانی و منطقه ای با سرعت و پیچیدگی بی سابقه ای در حال تغییر است حفظ انسجام داخلی و تقویت اتحاد ملی برای کشور ما از هر زمان دیگری حیاتی تر به نظر می رسد. در این میان فضای رسانه ای به ویژه در بسترهایی چون پیام رسان هایی مانند ایتا و ویراستی به میدان نبردی پنهان تبدیل شده که در آن استفاده از تکنیک های عملیات روانی علیه دولتمردان به تهدیدی جدی برای امنیت و ثبات کشور بدل شده است. چالش اصلی این است که چگونه می توان این تهدیدات را شناسایی و به طور موثر مدیریت کرد تا از آسیب های ناشی از آنها جلوگیری شود؟ تحولات بین المللی از جنگ اوکراین تا مناقشات خاورمیانه جنایات ضدبشری اسراییل و حوادث بهت برانگیز سوریه چشم اندازی از تنش های گسترده را ترسیم کرده است. ایالات متحده و اتحادیه اروپا مواضعی عجیب گرفته اند و احتمال وقوع سناریوهای پیچیده تر افزایش یافته است. در چنین وضعیتی هر حاکمیتی برای مقابله با بدترین سناریوها باید انسجام داخلی خود را حفظ کند چراکه انسجام و اتحاد مردمی ستون اصلی هر گونه آمادگی ملی است.  اما دشمنان نیز در این فضای ملتهب بیکار نمی نشینند. دستگاه های امنیتی رقیب با شناسایی تغییرات محیطی و توسعه نفوذ از ابزارهای رسانه ای برای ایجاد تفرقه و تزریق ایده های انحرافی استفاده می کنند. یکی از تکنیک هایی که اخیرا در فضای رسانه ای خاص به کار گرفته شده استفاده از اصطلاحات قطبی کننده مانند «دولت اغنیا» «دولت اشرافی» یا «اسلام صورتی» است. این نوع اصطلاحات که به نام علمی «ترکیب های دوقطبی» شناخته می شوند برای تحریک احساسات و ایجاد تضاد در جامعه طراحی شده اند. این ترکیب ها از دو واژه تشکیل می شوند؛ واژه اول که مثبت تلقی می شود به باورها و احساسات مخاطب پیوند می خورد در حالی که واژه دوم بار منفی شدیدی دارد که هدف آن برانگیختن تخریب و نفرت است. برای نمونه اصطلاح «دولت طبقه اشرافی» به طور ناخودآگاه مخاطب را به سمت تصورات منفی می برد و  واکنش های احساسی شدیدی در برخی طبقات اجتماعی ایجاد می کند. این تکنیک به دلیل نداشتن بار حقوقی خاص پیگیری قانونی آن را دشوار می سازد چراکه هدف آن تحریک ناخودآگاه افراد است. در چنین فضایی تزریق خشم و انشقاق در جامعه نه تنها تهدیدی برای اتحاد ملی بلکه خطری برای امنیت کلان کشور محسوب می شود. ضرورت دارد که حاکمیت با جدیت و قاطعیت استفاده از چنین تکنیک هایی در فضای رسانه ای را مدیریت کند. این محدودیت باید شامل تمامی گروه ها و افرادی باشد که آگاهانه یا ناخودآگاه به تفرقه افکنی و برهم زدن انسجام اجتماعی دامن می زنند.  برای مقابله با تهدیدات ایجاد تفرقه و نفرت در جامعه چهار رویکرد کلیدی می تواند به طور موثر عمل کند؛ نخست ایجاد چارچوب های قانونی شفاف و جامع است. این قوانین باید به گونه ای تنظیم شوند که از آزادی بیان و حقوق رسانه های مستقل و روزنامه نگاران حرفه ای حمایت کنند در حالی که از انتشار محتوای تفرقه افکن و مخرب توسط مراکز ناشناخته یا عوامل نفوذی دشمنان خارجی در لباس خودی جلوگیری کنند. برخورد قاطع و موثر با افرادی که در این زمینه فعالیت می کنند باید به عنوان یک اولویت در نظر گرفته شود. قوانین باید توانایی شناسایی و پیگیری فعالیت های این مراکز را فراهم کنند و اطمینان حاصل شود که هیچ گونه مصونیتی برای افراد حقیقی و نیز حقوقی وصل به مراکز ناشناخته که قصد آسیب به وحدت ملی دارند  وجود  نخواهد  داشت.

دوم آموزش عمومی و افزایش آگاهی مردم درباره روش های عملیات روانی و تاثیرات آنها بر جامعه است. افزایش سطح آگاهی عمومی می تواند به مردم این توانایی را بدهد که تکنیک های روانی و رسانه ای را که برای ایجاد شکاف و تفرقه در میان مردم به کار گرفته می شوند شناسایی کنند. این آموزش ها می تواند شامل راهکارهایی برای مقابله با این روش ها شناسایی نشانه های آنها و تقویت مقاومت فردی و جمعی در برابر این تکنیک ها  باشد.
سوم حضور جدی جریان رسانه ای دولت در شبکه های ایتا و ویراستی است. به نظر می رسد ضرورت دارد در مسیر قبح زدایی از حضور در شبکه های قطبی شده گام برداشت وگرنه جهان های متفاوت «تلگرامی ها» و «ایتایی ها» خسارت های قطبی شدگی را به نظام تحمیل می کنند. چه اینکه ایتایی ها تلگرام و اینستاگرام را رها نکرده اند خط مقابل هم نباید از ظرفیت ایتا و نظایر آن چشم پوشی کند. البته کار سختی است و نیاز به طراحی های هوشمندانه دارد و این امر می تواند موضوع پژوهش های کاربردی برای دستگاه رسانه ای دولت هم باشد.
چهارم رهاسازی رسانه ملی از عناصر تندرو و غیرحرفه ای و جایگزینی آنها با رسانه ای های کاربلد و حرفه ای و کارشناسان متخصص و تاکید بر تولید محتوای حرفه ای می تواند در تقویت وحدت ملی موثر باشد. رسانه های بزرگ جریان اصلی باید به جای پیشبرد سیاست تضعیف دولت پزشکیان به عنوان ابزاری سازنده عمل کنند که امید اعتماد به نفس و انگیزه را در مردم تقویت و به پیشبرد برنامه های دولت برای رفع مشکلات و نیل به موفقیت کمک کند. نمایش داستان های موفقیت و معرفی الگوهای مثبت می تواند کمک زیادی به انسجام اجتماعی و تقویت روحیه عمومی کند. این اقدامات در کنار برنامه های آموزشی می توانند راهی موثر برای مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی باشند و به بازسازی اعتماد و همبستگی اجتماعی کمک کنند.
تحقیقات علمی نشان داده است که ذهنیت مثبت و اراده قوی دو عامل کلیدی برای افزایش تاب آوری در برابر چالش ها هستند. افراد با «ذهنیت رشد» که باور دارند توانایی های شان قابل توسعه است در مواجهه با سختی ها موفق تر عمل می کنند. در مقابل افرادی که به تغییرناپذیری وضعیت اعتقاد دارند اغلب از مواجهه با چالش ها اجتناب می کنند. تغییر نگرش و تقویت اراده از طریق پذیرش بازخوردهای سازنده و تعیین اهداف کوچک می تواند جامعه را برای عبور از بحران های کنونی آماده تر کند. 
امروز ایران ما در مقطعی حساس از تاریخ خود قرار دارد. حفظ اتحاد داخلی و مقابله با تفرقه افکنی نه تنها یک ضرورت امنیتی بلکه پیش نیازی برای ساختن آینده ای پایدار است. شناسایی و مدیریت عملیات روانی در فضای رسانه ای خودی اقدامی اجتناب ناپذیر برای حفاظت از امنیت ملی و بازگرداندن امید به زندگی مردم است. حاکمیت باید با اتخاذ تدابیر موثر از سوءاستفاده دشمنان از فضای رسانه ای و جنگ روانی علیه دولت جلوگیری کند و جامعه را به سمت همبستگی و اتحاد رهنمون سازد.

*بازنشر مطالب دیگر رسانه ها در تی تی آنلاین به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می باشد.

انتهای پیام