سقف مهریه چند سکه است

سقف مهریه در قوانین ایران، برخلاف تصور عمومی، محدود به تعداد مشخصی سکه نیست و زوجین می توانند هر میزان مهریه ای را توافق کنند. با این حال، ضمانت اجرای قانونی و کیفری آن متفاوت است؛ به گونه ای که تنها تا سقف ۱۱۰ سکه امکان بازداشت مرد وجود دارد و طرح هایی برای محدود کردن این سقف به ۱۴ سکه نیز در دست بررسی است که هنوز به قانون تبدیل نشده اند. در ادامه به تشریح ابعاد مختلف این موضوع می پردازیم.

ابهامات فراوانی پیرامون مفهوم سقف مهریه در قوانین خانواده ایران وجود دارد. این سردرگمی ناشی از طرح اعداد مختلفی نظیر ۱۴ سکه، ۱۱۰ سکه و حتی ۵ سکه در رسانه ها و گفت وگوهای عمومی است که اغلب بدون توضیح دقیق و تفکیک میان ماهیت و ضمانت اجرای مهریه، ارائه می شوند. این وضعیت، لزوم تبیین دقیق قوانین حاکم بر مهریه و تمایز قائل شدن میان میزان مهریه توافقی، سقف های مربوط به ضمانت اجرای کیفری (حبس) و سقف های مرتبط با معافیت از حق الثبت را بیش از پیش نمایان می سازد.

این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی در خصوص تمامی ابعاد سقف مهریه در ایران، به ویژه با توجه به آخرین تغییرات و طرح های پیشنهادی در سال ۱۴۰۴، تدوین شده است. در این نوشتار، ماهیت حقوقی مهریه از منظر فقه و قانون مدنی، واقعیت ها و شایعات پیرامون سقف های مختلف، روش های مطالبه مهریه، اعسار و تقسیط، و همچنین وضعیت مالیات و حق الثبت مهریه به صورت دقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت. هدف نهایی، ارائه اطلاعات مستند و کاربردی برای مخاطبان، از زوجین جوان و در شرف ازدواج گرفته تا وکلای تازه کار و عموم مردم علاقه مند به مسائل حقوقی خانواده، به منظور اتخاذ تصمیمات آگاهانه تر است.

ماهیت حقوقی مهریه در ایران: تعهدی شرعی و قانونی

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در عقد نکاح، دارای پشتوانه قوی فقهی و قانونی در نظام حقوقی ایران است. این حق، با جاری شدن صیغه عقد، بر ذمه زوج قرار گرفته و زوجه مالک بلامنازع آن می شود. قانونگذار ایرانی، با الهام از آموزه های فقهی، مهریه را به عنوان «مِلکیت زن» به رسمیت می شناسد که امکان مطالبه آن در هر زمان برای زوجه فراهم است. این حق حتی پس از فوت زوج یا زوجه نیز ساقط نمی شود و به وراث قابل انتقال است.

تعریف مهریه از منظر فقه و قانون مدنی

در فقه اسلامی، مهریه (صداق یا نحله) به مالی گفته می شود که مرد در هنگام ازدواج به زن می پردازد و نمادی از صداقت مرد در آغاز زندگی مشترک و احترام به مقام زن است. این عطیه، از زمان عقد، به ملکیت زن درمی آید و او می تواند هرگونه تصرفی در آن بنماید.

از منظر قانون مدنی ایران، مهریه یک دین ممتاز محسوب می شود که به محض وقوع عقد، زن مالک آن می گردد و حق مطالبه آن را پیدا می کند (ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی). مهریه می تواند مالی معین و معلوم (مانند سکه طلا، وجه نقد، املاک، خودرو)، منفعت یک مال (مانند حق سکونت برای مدت مشخص) یا انجام یک عمل (مثل آموزش قرآن یا سفر زیارتی) باشد؛ مشروط بر آنکه دارای ارزش مالی و قابل ارزیابی باشد. اگر مهریه به صورت نامعین یا نامعلوم تعیین شود، یا مالیت نداشته باشد، موجب بطلان عقد نخواهد شد اما تعیین آن نیازمند رجوع به مهرالمثل یا مهرالمتعه خواهد بود.

اهمیت تعیین و ثبت مهریه در سند ازدواج

تعیین صریح و ثبت دقیق مهریه در سند رسمی ازدواج، از اهمیت حیاتی برخوردار است. این اقدام نه تنها به شفافیت حقوقی و جلوگیری از اختلافات احتمالی در آینده کمک می کند، بلکه سند ازدواج را به مدرکی لازم الاجرا در مراجع قضایی و ثبتی تبدیل می سازد. ابهام در تعیین مهریه یا عدم ثبت آن می تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی پیچیده ای شود.

در صورت عدم تعیین مهریه در عقد دائم، قانونگذار راهکارهایی را پیش بینی کرده است:

• اگر قبل از تعیین مهریه و نزدیکی، طلاق واقع شود، زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود که میزان آن با توجه به وضعیت مالی مرد توسط دادگاه تعیین می شود.
• اگر مهریه تعیین نشده باشد و نزدیکی صورت گیرد، زن مستحق مهرالمثل است که میزان آن بر اساس عرف و عادت، شأن زن و وضعیت اقران و امثال او تعیین می گردد.

تفاوت مهریه در عقد دائم و موقت

اگرچه مهریه در هر دو نوع عقد دائم و موقت، از حقوق زوجه محسوب می شود، اما تفاوت های ساختاری و قانونی مهمی میان آن ها وجود دارد:

1. عقد دائم:
   • تعیین مهریه، از شرایط صحت عقد نیست؛ یعنی حتی اگر مهریه در عقد دائم تعیین نشود، عقد صحیح است.
   • در صورت عدم تعیین مهریه، زن مستحق مهرالمثل یا مهرالمتعه خواهد بود.
   • مهریه در عقد دائم، معمولاً عندالمطالبه است و زن می تواند در هر زمان آن را مطالبه کند.
   • زن در عقد دائم، حق نفقه دارد و مرد موظف به پرداخت آن است.
2. عقد موقت (متعه):
   • تعیین مهریه و مدت عقد، از ارکان اساسی صحت عقد موقت است. اگر مهریه در عقد موقت به طور صریح و دقیق تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود.
   • مهریه در عقد موقت، معمولاً به صورت عندالاجل (پس از پایان مدت عقد) یا عندالمطالبه (در صورت توافق) پرداخت می شود.
   • زن در عقد موقت، حق نفقه ندارد، مگر اینکه شرط شده باشد.

این تفاوت ها نشان دهنده اهمیت ویژه ای است که قانونگذار برای تعیین و ثبت صحیح مهریه در هر دو نوع عقد قائل است، به ویژه در عقد موقت که عدم تعیین مهریه به بطلان عقد می انجامد.

تفکیک سقف های مهریه: واقعیت ها و شایعات حقوقی

یکی از بزرگترین منابع سوءتفاهم در حوزه مهریه، بحث مربوط به سقف مهریه است. در حالی که قانونگذار هیچ محدودیتی برای اصل میزان مهریه توافقی تعیین نکرده، اما در خصوص ضمانت اجرای آن، قواعد خاصی وضع شده است که غالباً با سقف مهریه به معنای محدودیت در تعیین آن، اشتباه گرفته می شود. در ادامه به تفکیک این سقف ها و روشن سازی واقعیت ها از شایعات می پردازیم.

آیا سقف کلی برای تعیین میزان مهریه وجود دارد؟ (سقف توافقی)

بسیار مهم است که بدانیم قانون مدنی ایران هیچ گونه سقفی برای میزان توافقی مهریه تعیین نکرده است. زوجین از آزادی کامل برخوردارند تا به هر مقداری که توافق کنند، مهریه را تعیین و در سند ازدواج ثبت نمایند. این مقدار می تواند ۱۰ سکه، ۱۰۰ سکه، یا ۱۰۰۰ سکه باشد و از نظر قانونی برای اصل حق مهریه، محدودیتی وجود ندارد.

تصور غلط رایج در جامعه که مهریه فقط تا سقف خاصی (مانند ۱۱۰ سکه) می تواند تعیین شود، ناشی از عدم تفکیک میان «اصل مهریه» به عنوان یک حق مالی و «ضمانت اجرای حبس» برای عدم پرداخت آن است. سقف هایی که در ادامه بررسی می شوند، همگی ناظر بر چگونگی و حدود اجرای مهریه هستند، نه خود میزان مهریه که بر اساس توافق طرفین تعیین می شود.

سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی: مرز ضمانت اجرای حبس

مهم ترین سقف اجرایی در خصوص مهریه، مربوط به ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ است که سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی را به عنوان مرز ضمانت اجرای حبس تعیین کرده است. این ماده قانونی به وضوح بیان می دارد:

«هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی است و چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.»

تفسیر این ماده بدین معناست که ۱۱۰ سکه، حداکثر میزانی از مهریه است که عدم پرداخت آن می تواند منجر به اعمال مجازات حبس بر زوج شود. به عبارت دیگر، اگر زوج از پرداخت مهریه تا این سقف خودداری کند و توانایی مالی او (ملائت) در دادگاه ثابت شود و یا درخواست اعسار او رد گردد، امکان بازداشت و حبس وی وجود دارد.

اما برای مبالغ مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن همچنان حق مطالبه دارد و این بخش نیز دین بر عهده مرد باقی می ماند. با این حال، ضمانت اجرای حبس برای این مازاد متصور نیست. وصول این قسمت از مهریه، کاملاً منوط به اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه در دادگاه خواهد بود و در صورت اثبات، دادگاه حکم به پرداخت صادر می کند که اغلب به صورت تقسیطی خواهد بود.

به عنوان مثال، فرض کنید مهریه زنی ۲۰۰ سکه باشد. زن می تواند برای ۱۱۰ سکه اول، درخواست حکم جلب و توقیف اموال بدهد. اما برای ۹۰ سکه باقی مانده، زن باید در دادگاه ثابت کند که مرد تمکن مالی برای پرداخت آن را دارد؛ در این صورت، دادگاه حکم به پرداخت می دهد اما مرد بابت این ۹۰ سکه مازاد، زندانی نخواهد شد.

سقف ۱۴ سکه: طرح پیشنهادی جدید و وضعیت اجرایی آن

با توجه به افزایش بی سابقه قیمت سکه در سال های اخیر، طرح هایی در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است که به دنبال محدود کردن هرچه بیشتر ضمانت اجرای حبس برای مهریه هستند. یکی از این طرح ها، پیشنهاد کاهش این سقف از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه است. هدف اصلی این اقدام، کاهش چشمگیر تعداد زندانیان مهریه و جلوگیری از تحمیل حبس به مردان به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه های سنگین است.

لازم به تأکید است که تا این تاریخ (سال ۱۴۰۴)، این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده و اجرایی نیست. بنابراین، آنچه در حال حاضر ملاک عمل مراجع قضایی است، همان سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای حبس است. در صورت تصویب نهایی و تأیید شورای نگهبان، طبق این طرح، حبس برای مهریه فقط تا ۱۴ سکه اعمال خواهد شد. برای مبالغ بالاتر از ۱۴ سکه، هیچ ضمانت اجرای کیفری (حبس) وجود نخواهد داشت و وصول آن صرفاً از طریق دعاوی مدنی و با اثبات توان مالی زوج امکان پذیر خواهد بود. این تغییر می تواند تحولی اساسی در پرونده های مهریه ایجاد کند.

همچنین، در حاشیه این طرح، بحث هایی در خصوص مالیات بر مهریه های بالای ۱۴ سکه نیز مطرح شده است. این بدان معناست که در صورت تصویب چنین قانونی، ممکن است برای مهریه هایی که از ۱۴ سکه بیشتر تعیین می شوند، مازاد آن مشمول مالیات قرار گیرد. اما این موضوع نیز هنوز اجرایی نشده است و در حال حاضر، صرفاً در حد یک پیشنهاد باقی مانده است. آنچه هم اکنون وجود دارد، حق الثبت مهریه است که برای مهریه های تا ۱۴ سکه، معافیت هایی در نظر گرفته شده است.

سقف ۵ سکه: شایعه ای دیگر در فضای مجازی

در برهه های زمانی مختلف، شایعاتی نیز مبنی بر تعیین سقف ۵ سکه برای مهریه در فضای مجازی منتشر شده است. این شایعات، که اغلب بدون استناد به منابع حقوقی معتبر مطرح می شوند، موجب نگرانی و سردرگمی بخش دیگری از جامعه شده بودند. لازم به ذکر است که در حال حاضر هیچ مبنای قانونی برای سقف ۵ سکه در قوانین مهریه ایران وجود ندارد. طرح های جدی در دست بررسی و قوانین جاری، بر اعداد ۱۱۰ و ۱۴ سکه (به عنوان سقف های اجرایی) متمرکز هستند و بحث سقف ۵ سکه، صرفاً یک گمانه زنی بی اساس است که فاقد اعتبار حقوقی است.

روش های مطالبه و عواقب عدم پرداخت مهریه در قوانین فعلی (۱۴۰۴)

مطالبه مهریه، حق قانونی زوجه است و قانونگذار برای وصول آن، روش های مشخصی را تعیین کرده است. آگاهی از این روش ها و همچنین پیامدهای قانونی عدم پرداخت مهریه، برای هر دو طرف ازدواج ضروری است. این بخش به تفصیل به بررسی این موضوعات می پردازد.

راه های مطالبه مهریه

زوجه برای مطالبه مهریه خود می تواند از دو مسیر اصلی اقدام کند:

۱. از طریق اجرای ثبت (اجرائیه ثبتی)

این روش به دلیل سرعت عمل بالاتر و هزینه کمتر نسبت به طرح دعوا در دادگاه، در سال های اخیر مورد تأکید قانونگذار و قوه قضائیه بوده است. مراحل کلی آن به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه: زوجه با در دست داشتن سند رسمی ازدواج، به دفتر ازدواجی که عقد در آن ثبت شده یا یکی از دفاتر اسناد رسمی، مراجعه و درخواست صدور اجرائیه مهریه را ارائه می دهد.
2. ارسال اجرائیه به اداره ثبت: دفترخانه پس از صدور اجرائیه، آن را به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج ارسال می کند.
3. شناسایی و توقیف اموال: زوجه می تواند در اداره اجرای ثبت، اموال منقول و غیرمنقول زوج را (مانند حساب های بانکی، سهام، خودرو، ملک و غیره) معرفی کند تا توقیف شوند.
4. مزایده و وصول مهریه: در صورت شناسایی و توقیف اموال کافی و پس از طی مراحل قانونی، اداره ثبت اقدام به فروش اموال از طریق مزایده و پرداخت مهریه زوجه می کند.

این روش، اولویت دارد؛ به این معنا که طبق قانون جدید، در ابتدا باید از طریق اجرای ثبت اقدام شود و در صورت عدم شناسایی اموال کافی و یا عدم امکان وصول کامل مهریه از این طریق، زوجه می تواند برای مازاد مهریه یا ادامه فرایند، به دادگاه خانواده مراجعه کند.

۲. از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که از طریق اجرای ثبت، امکان وصول مهریه به هر دلیلی فراهم نشود (مثلاً عدم شناسایی اموال قابل توقیف، یا نیاز به اثبات اعسار از سوی زوج)، زوجه می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه مهریه خود را پیگیری کند. این روش معمولاً زمان برتر و پرهزینه تر از روش ثبتی است، اما در مواردی که اجرای ثبت به نتیجه نمی رسد، تنها راه حل است.

دادگاه پس از بررسی دادخواست، طرفین را به جلسه رسیدگی دعوت کرده و با توجه به مستندات و دفاعیات، حکم مقتضی را صادر می کند. در این مسیر، امکان درخواست توقیف اموال قبل از صدور حکم نهایی (قرار تأمین خواسته) نیز وجود دارد تا از نقل و انتقال احتمالی اموال توسط زوج جلوگیری شود.

اعسار مهریه و تقسیط آن

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه زمانی مطرح می شود که زوج توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد. این حق قانونی به مرد این امکان را می دهد که با اثبات ناتوانی مالی خود، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه را بنماید. شرایط و فرایند آن به شرح زیر است:

• تعریف اعسار: اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. در مورد مهریه، زوج باید در دادگاه ثابت کند که توانایی پرداخت کامل و یکجای مهریه را ندارد.
• شرایط پذیرش دادخواست اعسار: زوج باید با ارائه لیست کامل اموال و دارایی های خود (منقول و غیرمنقول)، گواهی عدم تمکن مالی، ارائه صورت وضعیت مالی و احیاناً شهادت شهود، اعسار خود را اثبات کند. دادگاه وضعیت مالی زوج (شامل درآمد، شغل، دارایی ها، و هزینه های ضروری زندگی) را به دقت بررسی می کند.
• تعیین پیش پرداخت و اقساط: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه معمولاً یک پیش پرداخت (قسمتی از مهریه به صورت نقدی در ابتدا) و سپس اقساط ماهانه را بر اساس توان مالی زوج و میزان مهریه تعیین می کند. میزان این اقساط می تواند بسیار متغیر باشد و به تشخیص قاضی بستگی دارد.
• عواقب عدم پرداخت اقساط: اگر زوج اقساط مهریه را به صورت منظم پرداخت نکند، زوجه می تواند درخواست حکم جلب او را صادر کند. قانون معمولاً در صورت عدم پرداخت سه قسط متوالی یا پنج قسط غیرمتوالی، این حق را برای زوجه قائل است.

تفاوت مهریه عندالمطالبه با عندالاستطاعه

نوع تعیین مهریه از نظر زمان و نحوه پرداخت، دو حالت اصلی دارد که تفاوت های حقوقی و اجرایی کاملاً متفاوتی را برای زوجین ایجاد می کند و آگاهی از آن ها برای هر عقد نکاحی حیاتی است.

ویژگی	مهریه عندالمطالبه	مهریه عندالاستطاعه
تعریف	زن می تواند در هر زمانی، صرف نظر از توانایی مالی مرد، آن را مطالبه کند.	پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی مرد توسط زن است.
زمان مطالبه	به محض وقوع عقد، زن حق مطالبه آن را پیدا می کند.	زن زمانی می تواند مطالبه کند که ثابت شود مرد تمکن مالی برای پرداخت دارد.
بار اثبات	پس از مطالبه زن، مرد باید اعسار خود را ثابت کند (در صورت عدم توانایی پرداخت).	زن باید تمکن مالی مرد را ثابت کند تا بتواند مهریه را مطالبه کند.
ضمانت اجرای حبس	تا سقف ۱۱۰ سکه (طبق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده) امکان بازداشت و حبس مرد وجود دارد (در صورت عدم اثبات اعسار).	معمولاً برای این نوع مهریه، ضمانت اجرای حبس وجود ندارد، زیرا اصل مطالبه منوط به تمکن است.
رواج	بیشتر مهریه ها در ایران به این صورت تعیین می شوند.	کمتر رایج است و باید صراحتاً در سند ازدواج قید شود.

اهمیت درج صحیح این قید در سند ازدواج بسیار بالاست؛ زیرا می تواند مسیر مطالبه و وصول مهریه و همچنین حقوق و تکالیف زوجین را به کلی دگرگون سازد. در صورت عدم درج صریح قید عندالاستطاعه در سند، مهریه به صورت پیش فرض عندالمطالبه محسوب خواهد شد.

مالیات مهریه (حق ثبت مهریه): هزینه ای که باید دانست

در کنار ابعاد حقوقی و اجرایی مهریه، موضوع مالیات یا حق الثبت مهریه نیز مطرح است که می تواند هزینه هایی را برای زوجین به همراه داشته باشد. اطلاع از این هزینه ها برای برنامه ریزی مالی و حقوقی ضروری است.

حق ثبت مهریه چیست و چه زمانی پرداخت می شود؟

حق ثبت مهریه یا حق الثبت اسناد رسمی ازدواج، هزینه ای است که هنگام ثبت رسمی عقد ازدواج در دفاتر اسناد رسمی، بابت درج مهریه در سند رسمی دریافت می شود. این هزینه در واقع کارمزد ثبت سند است و معمولاً به صورت درصدی از ارزش مهریه (در صورتی که مهریه پول یا مال غیر از سکه باشد) یا مبلغی ثابت به ازای هر سکه محاسبه می شود.

این مبلغ توسط دفترخانه از زوجین دریافت و به حساب سازمان ثبت اسناد و املاک کشور واریز می گردد. پرداخت آن در زمان ثبت ازدواج و به عنوان بخشی از هزینه های دفتری الزامی است. هدف از دریافت این حق الثبت، تأمین بخشی از هزینه های ارائه خدمات ثبتی و رسمی کردن اسناد است.

آخرین قوانین و بخشنامه ها در مورد معافیت از حق الثبت

بر اساس قوانین و بخشنامه های موجود، برای مهریه های با میزان کمتر، معافیت هایی از پرداخت حق الثبت در نظر گرفته شده است. به طور خاص، مهریه های تا ۱۴ سکه (یا معادل آن) معمولاً از پرداخت حق ثبت معاف هستند یا هزینه بسیار ناچیزی برای آن ها دریافت می شود. این سیاست با هدف تشویق به تعیین مهریه های متعارف تر و کاهش بار مالی آغاز زندگی مشترک برای زوجین صورت پذیرفته است.

این معافیت ها صرفاً مربوط به حق الثبت (کارمزد ثبت سند) است و نباید با موضوع مالیات بر مهریه (که یک طرح پیشنهادی برای مهریه های کلان است و در ادامه توضیح داده می شود) اشتباه گرفته شود. حق الثبت، مبلغی جزئی و ثابت است که در زمان ثبت عقد دریافت می شود، در حالی که مالیات بر مهریه، در صورت تصویب، درصدی از ارزش بالای مهریه خواهد بود.

وضعیت فعلی اجرایی شدن مالیات بر مهریه

همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، طرح هایی در خصوص دریافت مالیات بر مهریه برای مبالغ بالاتر از ۱۴ سکه در مجلس شورای اسلامی مطرح شده بود. این طرح ها با هدف کنترل تعیین مهریه های بسیار سنگین و ایجاد تعادل بیشتر در روابط مالی زوجین پیشنهاد شده اند.

اما لازم به تأکید است که تا این تاریخ (سال ۱۴۰۴)، این طرح به قانون تبدیل نشده و اجرایی نیست. بنابراین، در حال حاضر، هیچ گونه مالیات مستقیمی بر اصل مهریه (به جز حق الثبت اسناد رسمی که مبلغی جزئی است و توضیح داده شد) دریافت نمی شود. اخبار مربوط به مالیات بر مهریه صرفاً در حد طرح و گمانه زنی است و نباید مبنای تصمیم گیری های حقوقی و مالی قرار گیرد. هرگونه تغییر در این خصوص، نیازمند تصویب نهایی در مجلس و تأیید شورای نگهبان و اطلاع رسانی رسمی از سوی مراجع ذی صلاح خواهد بود.

سوالات متداول (FAQ): پاسخ به دغدغه های کلیدی کاربران

آیا قانون جدید مهریه ۱۴ سکه تصویب و اجرا شده است؟

خیر، تا این تاریخ (سال ۱۴۰۴) طرح کاهش سقف ضمانت اجرای حبس مهریه به ۱۴ سکه، صرفاً یک پیشنهاد در مجلس شورای اسلامی است و هنوز به قانون تبدیل نشده و اجرایی نیست. بنابراین، قوانین فعلی که سقف ۱۱۰ سکه را برای اعمال حبس در نظر می گیرند، ملاک عمل هستند.

آیا مهریه ۱۱۰ سکه همچنان ملاک زندان رفتن مرد است؟

بله، طبق قانون فعلی (ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده)، در صورت عدم پرداخت مهریه و عدم اثبات اعسار توسط زوج، تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی امکان بازداشت و حبس مرد وجود دارد. این قانون تا زمان تصویب و ابلاغ قانون جدید، معتبر است.

قانون جدید مهریه از چه زمانی اجرا می شود؟

تاریخ دقیق اجرای هرگونه قانون جدید پس از طی تمامی مراحل تصویب در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان، از طریق روزنامه رسمی کشور و مراجع ذی صلاح اعلام خواهد شد. تا زمانی که این مراحل به طور کامل طی نشود، قوانین فعلی ملاک عمل هستند.

آیا می توان تمام مهریه را حتی اگر بیش از ۱۱۰ سکه باشد، مطالبه کرد؟

بله، زن حق مطالبه کل مهریه توافقی را دارد، حتی اگر بیش از ۱۱۰ سکه باشد. سقف ۱۱۰ سکه صرفاً مربوط به ضمانت اجرای حبس است و به معنای سلب حق زوجه نسبت به مازاد مهریه نیست. مبالغ بالاتر در صورت اثبات توان مالی زوج، قابل وصول هستند اما منجر به حبس نمی شوند.

آیا قانون جدید شامل ازدواج های قبلی نیز می شود؟

معمولاً قوانین مربوط به ضمانت اجرا و مجازات، عطف به ماسبق (شامل گذشته) می شوند، به این معنی که ممکن است برای ازدواج های قبلی نیز اعمال گردند. اما اصل مهریه که در عقدنامه قید شده، یک حق قطعی و معتبر باقی می ماند. هرگونه تغییر در شمول قوانین جدید بر ازدواج های قبلی نیازمند بررسی دقیق متن قانون تصویب شده در آینده است.

در صورت فوت زوجه، تکلیف مهریه چه می شود؟

مهریه جزء ترکه متوفی (اموال به جا مانده از فرد متوفی) محسوب شده و ورثه قانونی زن (پدر، مادر، فرزندان) می توانند آن را از شوهر مطالبه کنند. این حق مالی با فوت زوجه از بین نمی رود و به موجب قانون ارث، به ورثه منتقل می شود.

آیا منزل و خودروی زوج بابت مهریه توقیف می شوند؟

بله، در صورت مطالبه مهریه و عدم پرداخت آن، هرگونه اموال قابل توقیف زوج (به جز مستثنیات دین مانند مسکن مورد نیاز که عرفاً و شرعاً شأن اوست، ابزار کار ضروری برای امرار معاش و…) می تواند توقیف شود. در صورت پذیرش اعسار و تقسیط مهریه، با پرداخت منظم اقساط، معمولاً اموال توقیف نمی شوند، مگر در صورت عدم پرداخت اقساط که مجدداً امکان توقیف و حکم جلب فراهم می شود.

آیا پرداخت پیش قسط مهریه، حق حبس دختر باکره را حذف می کند؟

بله، با پرداخت هر میزان از مهریه (اعم از پیش قسط یا حتی بخشی از آن)، حق حبس (که به زن باکره اجازه می دهد تا قبل از دریافت مهریه، از تمکین خودداری کند) ساقط می شود. این موضوع از اصول اولیه و مسلم حقوق خانواده است.

تفاوت سکه بهار آزادی و سکه طلا در محاسبه مهریه چیست؟

در سند ازدواج غالباً سکه بهار آزادی ذکر می شود که این اصطلاح، معمولاً به سکه تمام بهار آزادی اشاره دارد. ارزش آن ملاک قرار می گیرد و بر اساس نرخ رسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی در زمان مطالبه، محاسبه و پرداخت می شود. اصطلاح سکه طلا مفهوم عام تری است، اما در اسناد رسمی، منظور همان سکه بهار آزادی یا طرح جدید است.

نتیجه گیری: نگاهی جامع به پیچیدگی های مهریه

درک صحیح و جامع از قوانین مهریه، فراتر از شناخت صرف اعداد و ارقام رایج، نیازمند آگاهی عمیق از ماهیت حقوقی این حق مالی، تفاوت میان سقف های توافقی و اجرایی، و همچنین آخرین تغییرات و طرح های در دست بررسی است. همانطور که در این مقاله تشریح شد، هیچ سقف مطلقی برای میزان مهریه توافقی وجود ندارد و زوجین از آزادی کامل برخوردارند تا هر میزان مهریه ای را بر اساس تفاهم و رضایت خود تعیین کنند.

سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی، صرفاً به ضمانت اجرای حبس مربوط می شود و به این معناست که عدم پرداخت مهریه تا این سقف، می تواند منجر به بازداشت و حبس زوج (در صورت عدم اثبات اعسار) شود. مبالغ مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، در صورت اثبات تمکن مالی زوج، همچنان قابل مطالبه و وصول هستند اما منجر به مجازات حبس نمی گردند.

همچنین، ضروری است به این نکته مهم توجه شود که طرح های مطرح شده در مجلس، نظیر کاهش سقف حبس به ۱۴ سکه یا اعمال مالیات بر مهریه های کلان، تا این تاریخ (سال ۱۴۰۴) هنوز به قانون تبدیل نشده و اجرایی نیستند و صرفاً در حد پیشنهاد و گمانه زنی باقی مانده اند. بنابراین، ملاک عمل مراجع قضایی و ثبتی، همان قوانین جاری، به ویژه ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده است.

پیچیدگی های حقوقی مربوط به مهریه، از جمله مسائل مربوط به اعسار، تقسیط، روش های مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، و تفاوت های مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، همگی جنبه هایی هستند که نیازمند دقت و شناخت تخصصی می باشند. با توجه به نوسانات قوانین و رویه های قضایی، و همچنین اهمیت حیاتی این موضوع در زندگی زوجین، اکیداً توصیه می شود که در مواجهه با هر پرونده یا تصمیم گیری خاص در این زمینه، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایید. این اقدام نه تنها به حفظ حقوق شما کمک شایانی می کند، بلکه از بروز اشتباهات پرهزینه حقوقی و مالی نیز جلوگیری خواهد کرد.