راهنمای انتخاب هواکش سقفی با توجه به اجزا و کاربردهای آن

راهنمای خرید هواکش صنعتی [جامع و کاربردی]

تهویه یکی از بحث‌های مهم در صنایع مختلف به حساب می‌آید که باید از سوی کارفرمایان و مدیران مورد توجه قرار بگیرد. در محیط‌های صنعتی مختلف، مواد آلاینده متفاوتی هنگام فرایند تولید در هوا منتشر می‌شوند که در صورت عدم خروج از محیط به وسیله سیستم‌های تهویه کارآمد، می‌توانند اثرات سوء بر سلامتی افراد شاغل در این محیط‌ها داشته باشند. یکی از مؤثرترین انواع سیستم‌های تهویه، هواکش‌های صنعتی و انواع فن سقفی هستند. این فن‌ها می‌توانند مواد آلاینده منتشر شده در فضای محیط کار را خارج کرده و با هوای تازه بیرون جایگزین کنند. فن صنعتی انواع مختلفی دارد، در راهنمای خرید هواکش صنعتی قصد داریم، انواع فن‌ها، ویژگی‌ها، ساختار و نکات مهم در انتخاب آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.

هواکش صنعتی چیست؟

هواکش صنعتی که با نام فن آکسیال (Axial) نیز شناخته می‌شود، به منظور تهویه هوا و از بین بردن آلاینده‌های موجود در فضا به کار گرفته می‌شود. عملکرد هواکش‌های صنعتی به شکلی است که می‌توانند تا میزان 80 درصد آلاینده‌های موجود در هوای محیط را از بین ببرند. در برخی مدل‌های این نوع هواکش راندمان تصفیه هوا به حدود 90 درصد نیز می‌رسد. هواکش‌های صنعتی این قابلیت را دارند که گازهای مضر و آلاینده‌های مختلف موجود در هوا را با هوای تازه جابجا کنند. این هواکش‌ها از قطعات و اجزای مختلفی تشکیل می‌شوند و با یک موتور الکتریکی قدرتمند همراه می‌شوند و می‌توانند با راندمان بالاتری فرایند تصفیه و تهویه هوا را انجام دهند.

تفاوت هواکش صنعتی و خانگی چیست؟

از لحاظ ظاهری نمی‌توان تمایزی بین هواکش صنعتی و خانگی قائل شد. نقطه تمایز این دو نوع هواکش مربوط به عملکرد، قدرت و قیمت آن‌ها می‌شود که در این زمینه تفاوت‌های زیادی دارند. هواکش‌ خانگی همانطور که از نام آن می‌توان حدس زد برای استفاده در خانه‌ها و ساختمان‌های کوچک مناسب است؛ اما در مقابل هواکش صنعتی در ساختمان‌های بزرگ مانند بیمارستان‌ها و مراکز درمانی،‌ کارخانه‌ها و صنایع مختلف، کارگاه‌های تولیدی و… به کار می‌روند.

هواکش‌های صنعتی نسبت به هواکش خانگی قدرت دمندگی یا مکندگی بالاتری دارند و با سرعت بیشتری هوای سالم محیط بیرون را جایگزین هوای آلوده محیط داخلی می‌کنند. به همین دلیل از قیمت بالاتری نسبت به هواکش‌های خانگی برخوردار هستند.

انواع هواکش صنعتی

هواکش‌های صنعتی در مدل‌های مختلفی تولید می‌شوند و در دسترس قرار دارند. در ادامه با انواع این هواکش و ویژگی‌ها و کاربردهای هر کدام آشنا می‌شویم.

1- هواکش صنعتی پروانه‌ای

این نوع از هواکش صنعتی دارای 4 یا 6 پره در ساختار خود است که در نمونه‌های کوچک پره‌ها به صورت مستقیم به موتور متصل شده‌اند اما در نمونه‌های بزرگتر این اتصال از طریق یک تسمه برقرار می‌شود. جنس پره‌ها در این نوع هواکش صنعتی از فلز است که برای فشار استاتیک و حجم بالای هوا گزینه مناسبی محسوب می‌شود.

 2- هواکش صنعتی پره محوری

این نوع از هواکش صنعتی به نحوی طراحی شده است که از قدرت مکش بیشتری نسبت به هواکش پروانه‌ای برخوردار بوده و به همین دلیل در مکان‌هایی که فشار متوسط و جریان بالا دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند. این هواکش‌های صنعتی در مدت زمان کمتری نسبت به مدل پروانه‌ای می‌توانند هوای محیط را عاری از آلاینده کنند.

3- هواکش صنعتی گریز از مرکز

ساختار این نوع هواکش صنعتی به این صورت است که پروانه به صورت متحرک بر روی دستگاه نصب شده و به کمک یک محور به موتور متصل می‌شود. این نوع هواکش‌های صنعتی می‌توانند هوای پاک محیط بیرون را با قدرت مکش بالای خود به داخل کشیده و در سمت مقابل هوای آلوده محیط داخل را با بالاترین شدت به سمت بیرون هدایت کنند. به همین دلیل از هواکش صنعتی گریز از مرکز بیشتر در مکان‌هایی استفاده می‌شود که مواد سمی و آلاینده در آن غلظت بالایی داشته و حرارت محیط نیز در سطح بالایی قرار دارد.

4- هواکش صنعتی سانتریفیوژ

هواکش‌های سانتریفیوژ می‌توانند با شدت بالایی هوای آلوده داخل محیط را به سمت بیرون هدایت کنند. طراحی این نوع از هواکش‌های صنعتی به شکلی است که هوای آلوده به محض ورود به هواکش تغییر جهت 90 درجه‌ای داده و به صورت شعاعی از محیط خارج می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هواکش صنعتی سانتریفیوژ این است که می توان در آن‌ها از پره راهنما یا دمپر استفاده کرد که نرخ جریان خاصی را به همراه می‌آورد.

همچنین این امکان وجود دارد که بتوان چند هواکش سانتریفیوژ را به صورت موازی به یکدیگر متصل کرد. در صنایعی مانند پتروشیمی، کارخانه‌های تولید فولاد و کارخانه تولید سیمان که مقاومت استاتیکی در بالاترین میزان قرار دارد، هواکش سانتریفیوژ بهترین گزینه محسوب می‌شود. از دیگر موارد کاربرد این نوع هواکش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جابجایی و انتقال مواد آلاینده و سمی در سیستم‌های جمع کننده دارای کانال
• کاهش دما و خشک کردن ماشین‌های ریلی سنگین
• کاهش دمای دستگاه‌ها در کوره‌ها با هدف پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی و انفجار
• تنظیم فشار در کابین‌ها،‌محفظه‌ها و محیط‌های سربسته کوچک

نکات مهم در خرید هواکش صنعتی

همانطور که اشاره شد هدف اصلی از طراحی و استفاده از هواکش‌های صنعتی در محیط‌های مختلف، تهویه هوای محیط و خروج هوای آلوده از محیط‌های صنعتی است. این هواکش‌ها می‌توانند جریان هوای مداوم ایجاد کرده که به همین منظور برای استفاده به عنوان تهویه، خنک کننده،‌ احتراق، خشک کننده و تمیز کننده هوا به کار گرفته می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین موارد کاربرد این نوع هواکش‌ها محل‌هایی است که آلوده به گازهای سمی یا خورنده هستند. در زمان خرید هواکش صنعتی نکات مهمی وجود دارد که باید مدنظر قرار بگیرد:

    پروانه هواکش: یکی از نکات مهم در زمان خرید هواکش صنعتی، جنس پروانه آن است. در ساخت پروانه این هواکش‌ها معمولا از آهن، فولاد و پلاستیک استفاده می‌شود. پروانه‌های آهنی معمولا توسط یک لایه ضد زنگ پوشانده می‌شوند تا در برابر مواد آلاینده و سمی مقاوم‌تر باشند. پروانه‌های فولادی که از نوع ضد زنگ هستند طول عمر بیشتری داشته و از مقاومت بالایی در برابر مواد آلاینده سمی و خورنده برخوردار هستند. هواکش‌هایی با پروانه پلاستیکی، در محل‌های آلوده به گازهای سمی و اسیدی به کار نمی‌روند.

     قطر هواکش: قطر پروانه و اندازه خروجی هواکش دو معیار مهم هستند که در زمان خرید هواکش صنعتی باید مد نظر قرار بگیرند. این دو معیار با سرعت گردش هوا و همچنین حجم هوای خروجی رابطه مستقیم دارند.

    سرعت گردش پروانه: پروانه در هواکش صنعتی یا به صورت مستقیم یا از طریق تسمه به موتور متصل می‌شود. در نمونه‌های مستقیم اتلاف انرژی بسیار کم است اما در مدل‌هایی که با تسمه متصل هستند ضریب اتلاف انرژی بیشتری دارند. زیرا سرعت گردش که با مقدار هوای خارج شده از محیط رابطه مستقیم دارد،‌ در این مدل‌ها نسبت به مدل اتصال مستقیم کمتر است.

    حجم هوای خروجی یا ورودی:‌ یکی دیگر از نکاتی که در خرید هواکش صنعتی باید مورد توجه قرار بگیرد، حجم هوای ورودی یا خروجی است که بر اساس مترمکعب بر ساعت بیان می‌شود. این ویژگی نشان دهنده توان هواکش در تهویه هوای محیط‌های بزرگ است که هر چه بیشتر باشد نشان دهنده توان بیشتر هواکش خواهد بود.

    جریان و ولتاژ ورودی: یکی از نکات مهمی که در زمان خرید هواکش صنعتی باید مورد توجه قرار بگیرد، ولتاژ ورودی هواکش است. هواکش‌های بزرگ در دو نوع سه فاز و تک فاز تولید می‌شوند.

اجزای هواکش صنعتی

هواکش صنعتی از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که همه این اجزا در ارائه بهترین عملکرد هواکش نقش مهمی ایفا می‌کنند. پروانه یا تیغه را می‌توان یکی از اصلی‌ترین اجزای هواکش صنعتی دانست که نقش مهمی در گردش و تهویه هوا دارند. به مجموعه پره‌ها و پروانه،‌ روتور یا رانر می‌گویند.

روتور به وسیله یک موتور الکتریکی، هیدرولیکی و در برخی مدل‌ها توسط موتور احتراق داخلی به گردش در می‌آید. هواکش‌های صنعتی به کمک اجزای مختلف خود که شامل پروانه، پره، موتور و… می‌شود می‌توانند هوا با حجم بالا و همراه با فشار کم تولید نمایند که از این نظر در نقطه مقال کمپرسورهای قرار دارند. چرخش پره‌های هواکش صنعتی باعث می‌شود که هوا جریان پیدا کرده و هوای آلوده موجود در محیط به سمت بیرون هدایت شود.

روش نصب هواکش صنعتی

هواکش صنعتی از نظر نوع و محل نصب به دو دسته کلی هواکش سقفی و هواکش کانالی تقسیم‌بندی می‌شود. هر یک از این هواکش‌ها بر اساس محل نصب و موقعیت بکارگیری از ویژگی‌های خاصی برخوردار هستند که می‌توان در شرایط مختلف از آن‌ها استفاده کرد.

1- هواکش کانالی

هواکش یا فن آکسیال کانالی، عمل تهویه و تصفیه هوای محیط را از طریق متصل شدن به یک کانال انجام می‌دهند. امکان استفاده از هواکش‌های صنعتی کانالی به صورت دمنده و مکنده وجود دارد. این نوع هواکش‌های معمولا دارای 4 تا 8 پره هستند که به همین منظور بیشتر در محیط‌هایی که فشار متوسط دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند. عملکرد هواکش‌های کانالی به این صورت است که می‌توانند با استفاده از توان پره‌های خود هوای را از داخل محیط مکیده یا به داخل آن بدمند. به همین دلیل یکی از پرکاربردترین انواع هواکش صنعتی، فن کانالی است.

بسته به نوع و کاربرد، هواکش‌های صنعتی کانالی را از جنس‌های مختلف تولید می‌کنند. ورق فولادی، ورق استنلس استیل یا استیل ضد زنگ و سایر ورق‌های فولادی از رایج‌ترین مواد اولیه هستند که در ساخت و تولید هواکش صنعتی کانالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مهم‌ترین ویژگی همه این مواد، مقاومت بالای آن‌ها در برابر خوردگی و طول عمر بالای آن‌ها است. ظرفیت هوادهی هواکش کانالی به ابعاد و سایز هواکش بستگی دارد. این ظرفیت برای هواکش‌های صنعتی کانالی در محدوده 100 تا 500 متر مکعب بر ساعت قرار دارد.

2- هواکش صنعتی سقفی

هواکش‌های صنعتی که به واسطه نوع و محل نصب به عنوان هواکش سقفی شناخته می‌شوند را می‌توان یکی از پرکاربردترین انواع هواکش صنعتی دانست که در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هواکش‌ها به گونه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند که باید در پشت بام یا سقف ساختمان نصب شده و مورد استفاده قرار بگیرند. این نوع از هواکش‌های صنعتی نیز مانند نوع کانالی می‌توانند به صورت مکنده و دمنده استفاده شوند که کاملا به نیاز محیط بستگی دارد.

کارخانجات و محیط‌ها و مراکز صنعت مختلف مهم‌ترین محل استفاده از این نوع هواکش‌ها هستند. استفاده از کانال به همراه هواکش سقفی در صورتی که کانال انشعابات زیادی نداشته باشد می‌توان به میزان قابل توجهی عملکرد آن‌ را افزایش دهد؛ زیرا انشعابات مختلف در کانال اثر منفی داشته و می‌توان راندمان فن را کاهش دهد.

مزایای هواکش صنعتی

محیط‌های صنعتی شرایطی دارند که به دلیل استفاده از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف و همچنین مواد اولیه مختلف، از آلودگی زیادی برخوردار بوده و نیاز به سیستم تهویه کارآمد دارند. هواکش صنعتی یک نوع سیستم تهویه محسوب می‌شود و هوای تمیز را به خوبی جایگزین هوای آلوده در این محیط‌ها می‌کند. از مهم‌ترین مزایای استفاده از هواکش صنعت در محیط‌های مختلف از جمله کارخانجات و کارگاه‌های تولیدی و غیره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش قابل توجه احتمال وقوع حوادثی مانند آتش‌سوزی و انفجار به دلیل شدت گرما در محیط‌های صنعتی
• کاهش میزان آلودگی محیط‌های مختلف و جایگزینی هوای تمیز و پاک با هوای آلوده
• قابلیت بهره‌برداری در مدل‌های تک فاز و سه فاز
• قابلیت حفظ رطوبت و دمای محیط در سطح مورد نیاز
• نصب و راه‌اندازی آسان و سریع
• قابلیت تهیه و استفاده در سایزها و ابعاد مختلف
• مناسب و مقرن به صرفه از نظر اقتصادی
• برخورداری از قدرت و توان بالا در تهویه هوای محیط