زیگورات چغازنبیل کجاست؟

زیگورات چغازنبیل، این شاهکار معماری ایلامی، در جنوب غربی ایران و در استان خوزستان قرار دارد. این بنای کهن در نزدیکی شهر تاریخی شوش، به فاصله تقریبی ۴۵ کیلومتری جنوب آن، و حدود ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر واقع شده است. این معبد عظیم که نمادی از تمدن باشکوه ایلامیان است، به عنوان نخستین اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو، جایگاهی ویژه در تاریخ و فرهنگ جهانی دارد.

چغازنبیل، که نام اصلی آن در دوران باستان دوراونتاش یا ال-اونتاش بوده است، تنها یک معبد نیست؛ بلکه بقایای یک شهر مذهبی و سلطنتی است که در قلب دشت خوزستان، روایتگر داستانی هزاران ساله از اعتقادات، هنر و دانش مردمان ایلام کهن است. این مجموعه باستانی، با معماری منحصر به فرد و جزئیات شگفت انگیز خود، همواره مورد توجه باستان شناسان و علاقه مندان به تاریخ ایران باستان بوده است. در ادامه، به بررسی دقیق تر ابعاد مختلف این زیگورات باشکوه، از چیستی آن گرفته تا ویژگی های خاص و نحوه بازدید از آن خواهیم پرداخت.

زیگورات چیست

زیگورات، که در زبان های باستانی سومری و ایلامی با نام هایی چون زیقورات یا زیقورتو شناخته می شده، نوعی سازه مذهبی و آیینی است که در تمدن های بین النهرین و ایلام باستان رواج داشته است. این بناها معمولاً به شکل برج های پلکانی و مطبق ساخته می شدند که از پایین به بالا کوچک تر شده و در بالاترین نقطه، معبد اصلی قرار می گرفت.

هدف از ساخت زیگورات ها، نزدیک تر کردن انسان به خدایان و فراهم آوردن مکانی برای پرستش و انجام مناسک مذهبی بود. زیگورات چغازنبیل نمونه ای برجسته از این نوع معماری است که با سایر زیگورات های بین النهرین تفاوت های ساختاری مهمی دارد. در حالی که طبقات زیگورات های بین النهرین اغلب بر روی یکدیگر بنا می شدند، در چغازنبیل هر طبقه دارای شالوده و پی مجزایی است که از سطح زمین آغاز می شود، نشانه ای از نبوغ مهندسی ایلامیان.

تاریخچه کشف چغازنبیل

اولین نشانه های وجود چغازنبیل در سال ۱۸۹۰ میلادی توسط ژاک دو مورگان، زمین شناس فرانسوی، شناسایی شد. او در این منطقه به معادن نفت پی برد، اما اهمیت تاریخی این تپه عظیم تا سال ها بعد ناشناخته ماند. کشف واقعی و آغاز کاوش های علمی به سال ۱۹۳۵ میلادی بازمی گردد، زمانی که مهندسان شرکت نفت ایران و انگلیس در حین عملیات حفاری، آجری با کتیبه های باستانی پیدا کردند.

این آجر به دست باستان شناسان در شوش رسید و توجه هیئت باستان شناسی فرانسوی را به خود جلب کرد. پس از بازدیدهای اولیه توسط ون در میر و لویی لوبرتون، کاوش های گسترده و نظام مند در این محوطه آغاز شد. عمده عملیات خاک برداری و کشف بخش های اصلی زیگورات در دوران پهلوی دوم، تحت سرپرستی رومن گیرشمن، باستان شناس برجسته فرانسوی، انجام گرفت. با تلاش های او، چغازنبیل از زیر خاک بیرون آمد و به عنوان یکی از مهم ترین آثار تاریخی ایران و جهان شناخته شد.

معماری زیگورات چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل، که در گذشته به نام دوراونتاش شناخته می شد، اوج هنر و مهندسی تمدن ایلامی را به نمایش می گذارد. این بنای عظیم به شکل مربع و با اضلاع ۱۰۵ در ۱۰۵ متر ساخته شده بود و در ابتدا دارای پنج طبقه بود. ارتفاع اولیه آن حدود ۵۳ متر تخمین زده می شود، اما امروزه تنها دو و نیم طبقه از آن باقی مانده که ارتفاعی حدود ۲۵ متر دارد.

معماری این زیگورات با دقت و پیچیدگی خاصی طراحی شده است. چهار دستگاه پلکان اصلی به ورودی طبقه اول متصل بودند و پلکان جنوب غربی امکان دسترسی به طبقات بالاتر را فراهم می کرد. در اطراف ورودی ها، مجسمه هایی از حیوانات اساطیری مانند شیردال و گاو نر قرار داشتند که نمادی از قدرت و حفاظت بودند و بقایای آن ها در کاوش ها کشف شده است. علاوه بر کاربری مذهبی، برخی باستان شناسان معتقدند این زیگورات نقش رصدخانه را نیز ایفا می کرده است.

مصالح به کار رفته در ساخت زیگورات چغازنبیل

مصالح اصلی به کار رفته در ساخت زیگورات چغازنبیل شامل خشت، گل و آجر پخته است. برای اتصال آجرها از ملات قیر طبیعی استفاده شده که دوام و استحکام بنا را تضمین می کرده است. نمای خارجی زیگورات با اندود گچی و آجرهای لعاب دار تزیین شده بود که جلوه ای باشکوه به آن می بخشید.

بسیاری از آجرها دارای کتیبه هایی به خط میخی ایلامی هستند که حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره نام سازنده و هدف از ساخت بنا می باشند. برخی از این آجرها نیز با طرح هایی نظیر گل میخ تزیین شده اند که نشان دهنده هنر و ذوق بالای معماران و هنرمندان ایلامی است. استفاده از این مصالح بومی و دانش فنی بالا در آن دوران، از چغازنبیل یک شاهکار مهندسی ساخته است.

ساختار طبقات

زیگورات چغازنبیل در اصل دارای پنج طبقه پلکانی بود که به صورت هرم ناقص از پایین به بالا کوچک تر می شدند. طبقات پایین تر پهن تر و طبقات بالاتر ابعاد کمتری داشتند. تمامی طبقات این سازه از خشت پر شده بودند، به جز طبقه اول و پنجم که توخالی بوده و دارای اتاق هایی بودند. این ساختار توپر، پایداری و عظمت بنا را تضمین می کرد.

در بالاترین نقطه، معبد کوچک و مقدسی به نام کوکونوم قرار داشت که به خدای ناپیریشا، یکی از خدایان بزرگ ایلامی، تقدیم شده بود. دسترسی به این معبد تنها برای کاهنان و افراد بسیار والامقام امکان پذیر بود. امروزه، بخش های زیادی از طبقات بالایی تخریب شده و تنها بقایایی از دو و نیم طبقه پایینی باقی مانده است.

مراحل ساخت زیگورات چغازنبیل

ساخت زیگورات چغازنبیل در دو مرحله اصلی صورت گرفته است که نشان دهنده برنامه ریزی دقیق و مهندسی پیشرفته در آن دوران است. در مرحله اول، بنا بر روی سکویی به ابعاد ۱۰۵ متر در ۱۰۵ متر ساخته شد که شامل یک حیاط مرکزی مربع شکل بود. پیرامون این حیاط، رواق ها و اتاق های باریکی قرار داشتند که برخی ورودی هایشان از حیاط مرکزی و برخی دیگر از بیرون بود.

در مرحله دوم، ورودی های رواق ها و اتاق های مرتبط با حیاط مرکزی مسدود شدند و حیاط با خشت در سه ارتفاع مختلف پر شد. این کار به ترتیب طبقات دوم، سوم و چهارم زیگورات را شکل داد، به طوری که پی هر سه این طبقات از کف طبقه اول آغاز می شد. این روش ساخت، زیگورات را به بنایی خشتی با پوشش آجری تبدیل کرد. در نهایت، معبد کوچک اعلی بر روی طبقه چهارم ساخته شد که متأسفانه امروزه تنها بقایایی از آن به شکل گل میخ ها و آجرهای لعاب دار قابل مشاهده است.

صحن زیگورات چغازنبیل

دورتادور زیگورات چغازنبیل را صحن ها و حیاط های وسیعی فرا گرفته اند که با آجر و خرده سفال مفروش شده بودند و بناها و سازه های متعددی در آن ها قرار داشتند. این صحن ها شامل چهار بخش اصلی شمال شرقی، شمال غربی، جنوب غربی و جنوب شرقی می شوند که هر کدام کاربری خاص خود را داشتند.

صحن شمال شرقی وسیع ترین بخش بود و محل تجمع مردمان عادی محسوب می شد. در این صحن، سکوهای اجتماعات (پودیم) و پایه های آجری مدوری وجود داشت که احتمالاً برای نصب کتیبه ها یا مجسمه ها به کار می رفتند و برخی آن را ساعت خورشیدی می دانند. صحن شمال غربی میزبان چندین معبد، نیایشگاه و کارگاه بود که مهم ترین آن ها معابد ناپیریشا (گال)، کری ریشا و ایشنی کرب بودند. معبد کری ریشا و اینشوشیناک تنها معابدی بودند که نمای آجری داشتند که نشان از اهمیت ویژه آن ها دارد. صحن جنوب غربی کوچک تر بود و شامل سه نیایشگاه کوچک و پایه آجری مدور می شد که احتمالا راهی به معبد اعلی از این بخش بوده است. در صحن جنوب شرقی نیز سکوهای خشت پخته و شیب دار به همراه خمره های جاسازی شده در کف دیده می شود که احتمالاً برای قربانی کردن حیوانات مورد استفاده قرار می گرفته اند.

ویژگی های منحصر به فرد چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل به دلایل متعددی در میان بناهای باستانی جهان متمایز و منحصر به فرد است. این بنا نه تنها یک سازه مذهبی عظیم است، بلکه نشان دهنده دانش پیشرفته ایلامیان در زمینه های مهندسی، نجوم و مدیریت آب است. از جمله برجسته ترین ویژگی های آن می توان به سیستم تصفیه آب پیچیده، نقش احتمالی آن به عنوان رصدخانه، کتیبه های تاریخی ارزشمند و تنوع عبادتگاه ها اشاره کرد که هر یک به نوبه خود داستانی از نبوغ این تمدن کهن را بازگو می کنند. این ویژگی ها، چغازنبیل را به یک مرکز مهم فرهنگی، مذهبی و علمی در دوران خود تبدیل کرده بودند.

تصفیه خانه آب چغازنبیل

یکی از شگفتی های مهندسی در چغازنبیل، وجود سیستمی برای مدیریت آب است که بسیاری از باستان شناسان آن را یکی از قدیمی ترین تصفیه خانه های جهان می دانند. این سیستم، آب مورد نیاز شهر را از طریق کانالی به طول ۴۵ کیلومتر از رودخانه کرخه تأمین می کرد. این در حالی است که رودخانه دز تنها حدود ۳ کیلومتر با این بنا فاصله داشت، اما به دلیل اختلاف ارتفاع زیاد، امکان استفاده مستقیم از آب دز وجود نداشت.

این سازه آبی، ابتدا به عنوان تصفیه خانه شناخته می شد که آب جمع شده در خارج از حصار شهر را با استفاده از قانون ظروف مرتبط تصفیه کرده و از طریق کانال ها به حوضچه های کوچک درون شهر هدایت می کرد. اما پژوهش های جدیدتر نشان می دهد که این سیستم بیشتر برای دفع آب های سطحی و بارندگی از داخل محوطه شهر به بیرون طراحی شده بود، که خود نیز نشانه ای از دانش بالای ایلامیان در مدیریت منابع آب و حفاظت از بناهایشان در برابر رطوبت است.

رصدخانه چغازنبیل

علاوه بر کاربری مذهبی، بسیاری از باستان شناسان و محققان معتقدند که زیگورات چغازنبیل به عنوان یک رصدخانه نجومی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. طراحی خاص طاق نماها، سکوها و سازه های موجود در محوطه، امکان محاسبه دقیق اعتدال های بهاری و پاییزی، انقلاب های تابستانی و زمستانی و دیگر رویدادهای نجومی را فراهم می کرده است.

این باور بر اساس مطالعات دقیق بر روی جهت گیری بنا و نحوه قرارگیری برخی اجزا نسبت به حرکت خورشید و ستارگان شکل گرفته است. اگرچه این نظریه هنوز در مراحل پژوهشی است و به اثبات قطعی نرسیده، اما وجود چنین دانشی در تمدن ایلامی، نشان دهنده پیشرفت چشمگیر آن ها در علم نجوم و ارتباط آن با آیین های مذهبی و تقویم سازی است. این جنبه از چغازنبیل، اهمیت علمی آن را دوچندان می کند.

کتیبه های زیگورات چغازنبیل

یکی از ارزشمندترین منابع برای شناخت زیگورات چغازنبیل و تمدن ایلامی، کتیبه های متعددی است که بر روی آجرهای این بنا حکاکی شده اند. این کتیبه ها که به خط میخی ایلامی نوشته شده اند، اطلاعات بی نظیری درباره نام سازنده، هدف از ساخت بنا، و خدایانی که این معبد به آن ها تقدیم شده است، ارائه می دهند.

بر روی این آجرنوشته ها، نام اونتاش گال (اونتاش ناپیریشا)، پادشاه مقتدر ایلامی و بانی این شهر و معبد، به کرات دیده می شود. یکی از مشهورترین کتیبه ها به این شرح است: «من، اونتاش گال، پسر هومنانومنا، شاه انزان و شوش، این مأوا را برای خدایان گال و اینشوشیناک بنا کردم. باشد که این هدیه پذیرفته شود.» این کتیبه ها نه تنها سند تاریخی ساخت این بنا هستند، بلکه پنجره ای به جهان بینی و اعتقادات مذهبی ایلامیان باز می کنند. تاکنون حدود ۶۵۰۰ قطعه آجر کتیبه دار از این محوطه کشف و رمزگشایی شده است.

عبادتگاه های زیگورات چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل، به عنوان قلب شهر مذهبی دوراونتاش، شامل معابد و نیایشگاه های متعددی برای خدایان و الهه های ایلامی و حتی خدایان فرهنگ های دیگر بود. این امر نشان دهنده تنوع مذهبی و گستردگی نفوذ فرهنگی ایلامیان در آن دوران است. در محوطه تمنوس (محوطه مقدس) که بین حصار میانی و درونی قرار داشت، حدود ۱۰ معبد کشف شده است.

از جمله مهم ترین خدایانی که معابد به آن ها تقدیم شده بود، می توان به ناپیریشا (خدای بزرگ انشان)، اینشوشیناک (ایزد نگهبان شوش)، نپراتپ (الهه روزی دهنده)، پی نیکیر (مادربزرگ خدایان)، گال (خدای بزرگ ایلام)، شیموت (خدای ایلام)، نوسکو (خدای آتش) و اد (خدای هوا) اشاره کرد. این معابد و نیایشگاه ها، مرکزی برای انجام مراسم های آیینی و پذیرایی از زائران بودند و نقش محوری در زندگی مذهبی مردمان ایلام داشتند.

محله شاهی و تمنوس چغازنبیل

شهر باستانی دوراونتاش، که زیگورات چغازنبیل در قلب آن قرار دارد، با سه حصار تو در تو و هفت دروازه ساخته شده بود. این ساختار نشان دهنده سازماندهی دقیق و اهمیت دفاعی و مذهبی این شهر است. در فاصله بین حصار بیرونی و حصار میانی، محله شاهی قرار داشت. این محله شامل کاخ های متعدد (مانند کاخ شماره دو و سه)، کاخ-آرامگاه و معبد خشتی نوسکو بود. کاخ-آرامگاه دارای پنج سرداب آجری در زیر اتاق هایش بود که از آجر، قیر طبیعی و گچ ساخته شده بودند و در آن ها آثار هنری مانند آجرهای لعاب دار، نقاشی های دیواری و گل میخ های تزیینی یافت شده است.

فاصله میان حصار میانی تا حصار درونی، محله تمنوس یا محوطه مقدس نام داشت. این محوطه، به دلیل وجود معابد متعدد برای الهه ها و خدایان ایلامی و دیگر فرهنگ ها، از قداست ویژه ای برخوردار بود. در این بخش، علاوه بر معابد اصلی، معابد شرقی نیز قرار داشتند که به ایزدان پینیکیر، ایم (اداد)، شلا، شیموت و نین الی (بلت الی) و نپراتپ تقدیم شده بودند. این محله ها با کاربری های متفاوت خود، تصویر کاملی از یک شهر مذهبی-سلطنتی ایلامی را ارائه می دهند.

زیگورات چغازنبیل، نه تنها نمادی از معماری باستانی ایلام است، بلکه به دلیل پیچیدگی های مهندسی و کاربری های چندگانه از جمله سیستم مدیریت آب و احتمالاً رصدخانه، از شاهکارهای تاریخ بشریت به شمار می رود.

بازدید از چغازنبیل

بازدید از زیگورات چغازنبیل، تجربه ای بی نظیر برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران باستان است. این محوطه باستانی که در دشت های خوزستان قرار دارد، با عظمت خود، بازدیدکنندگان را به هزاران سال پیش می برد. برای برنامه ریزی یک سفر لذت بخش و بهینه، آشنایی با مسیرهای دسترسی، ساعت بازدید و نکات مهم ضروری است. آب و هوای منطقه خوزستان در فصول مختلف سال می تواند بسیار متفاوت باشد، لذا انتخاب زمان مناسب برای سفر نیز اهمیت زیادی دارد.

توجه به این نکات، به شما کمک می کند تا بهترین استفاده را از زمان خود ببرید و سفری خاطره انگیز به این میراث جهانی یونسکو داشته باشید. محوطه چغازنبیل امکانات اولیه رفاهی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است، اما آمادگی برای شرایط آب و هوایی و همراه داشتن لوازم ضروری، سفر را دلپذیرتر خواهد کرد. این بنا، گنجینه ای ارزشمند است که برای نسل های آینده نیز باید حفظ و حراست شود.

مسیر دسترسی چغازنبیل

زیگورات چغازنبیل در استان خوزستان، بین شهرهای شوش و شوشتر قرار دارد و دسترسی به آن از طریق چند مسیر اصلی امکان پذیر است. نزدیک ترین شهر بزرگ به چغازنبیل، شوش است که حدود ۴۵ کیلومتر تا زیگورات فاصله دارد. از شوش می توانید از طریق جاده شوش به اهواز حرکت کرده و سپس با تابلوهای راهنما به سمت چغازنبیل منحرف شوید.

مسیر دیگر از شهر شوشتر است که حدود ۳۵ کیلومتر با چغازنبیل فاصله دارد. از شوشتر می توانید جاده کشت و صنعت کارون (یا جاده هفت تپه) را در پیش بگیرید که مستقیماً به محوطه باستانی چغازنبیل منتهی می شود. این جاده ها معمولاً آسفالته و مناسب برای تردد خودرو هستند. نزدیک ترین پمپ بنزین و خدمات جاده ای در شهرهای شوش و شوشتر قرار دارند، بنابراین توصیه می شود پیش از حرکت، سوخت کافی و سایر نیازهای ضروری را تأمین کنید.

ساعت بازدید چغازنبیل

ساعت بازدید از زیگورات چغازنبیل بر اساس فصول سال متفاوت است تا بازدیدکنندگان بتوانند در بهترین شرایط آب و هوایی از این میراث جهانی دیدن کنند. در شش ماه اول سال (بهار و تابستان)، محوطه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۹:۳۰ عصر برای بازدید عموم باز است. این ساعات طولانی تر به دلیل طولانی تر بودن روز و گرمای هوا در اواسط روز است که امکان بازدید در ساعات خنک تر صبح یا عصر را فراهم می کند.

در شش ماه دوم سال (پاییز و زمستان)، ساعت بازدید از ۸:۳۰ صبح تا ۱۷:۰۰ عصر تغییر می کند. این تغییر به دلیل کوتاهی روز و کاهش دمای هوا صورت می گیرد. لازم به ذکر است که چغازنبیل در برخی ایام خاص سوگواری و تعطیلات رسمی ممکن است تعطیل باشد، از جمله تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۸ صفر (رحلت نبی اکرم)، ۳۰ صفر (شهادت امام رضا)، شهادت حضرت فاطمه (س) و روزهای ۱۴ و ۱۵ خرداد. توصیه می شود پیش از سفر، از وضعیت باز بودن محوطه اطمینان حاصل کنید.

نکات مهم برای بازدید از چغازنبیل

برای داشتن بازدیدی راحت و دلپذیر از زیگورات چغازنبیل، رعایت چند نکته مهم ضروری است. با توجه به آب و هوای گرم و خشک استان خوزستان، به خصوص در فصول گرم سال، همراه داشتن آب آشامیدنی کافی (ترجیحاً آب معدنی) و استفاده از کلاه و عینک آفتابی برای محافظت در برابر نور خورشید توصیه می شود. پوشیدن لباس های خنک و نخی نیز به راحتی شما کمک خواهد کرد.

محوطه زیگورات دارای مسیرهای خاکی و آجری است، بنابراین پوشیدن کفش راحت و مناسب برای پیاده روی طولانی مدت اهمیت دارد. از پوشیدن کفش های پاشنه میخی یا هر نوع کفشی که می تواند به کفپوش های آجری آسیب برساند، جداً خودداری کنید. همچنین، به دلیل حفاظت از این میراث جهانی، کشیدن سیگار و ریختن هرگونه زباله در سراسر محوطه ممنوع است. در زمان بارندگی و تا حداقل ۱۲ و حداکثر ۲۴ ساعت پس از آن، بازدید از محوطه به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به کف پوش آجری و ساختارها ممنوع می شود. عکاسی و فیلم برداری حرفه ای نیز نیازمند اخذ مجوز کتبی است.

با رعایت نکات محیطی و فرهنگی، بازدید از چغازنبیل نه تنها سفری به گذشته است، بلکه گامی در جهت حفظ و ارج نهادن به میراث عظیم بشریت.

جاهای دیدنی اطراف چغازنبیل

بازدید از زیگورات چغازنبیل فرصتی عالی برای کاوش در سایر جاذبه های تاریخی و طبیعی اطراف آن در استان خوزستان است. این منطقه غنی از آثار باستانی و زیبایی های طبیعی است که می تواند تجربه سفر شما را تکمیل کند. نزدیکی این محوطه به شهرهای شوش و شوشتر، امکان دسترسی آسان به چندین سایت تاریخی مهم دیگر را فراهم می آورد.

از رودخانه های پرآب و طبیعت بکر گرفته تا بناهای باستانی که هر یک داستانی از تمدن های کهن ایران را روایت می کنند، این منطقه برای هر سلیقه ای جاذبه ای دارد. برنامه ریزی برای بازدید از این مکان ها در کنار چغازنبیل، سفر شما را پربارتر و خاطره انگیزتر خواهد کرد و شما را با بخش های بیشتری از تاریخ و فرهنگ غنی خوزستان آشنا می سازد.

رودخانه دز

رودخانه دز، یکی از مهم ترین و پرآب ترین رودخانه های ایران، تنها حدود دو کیلومتر با زیگورات چغازنبیل فاصله دارد. این نزدیکی، علاوه بر تأمین آب مورد نیاز تمدن باستانی ایلام، امروزه نیز فرصتی عالی برای طبیعت گردی و استراحت در کنار طبیعت بکر فراهم می کند. حاشیه رودخانه دز با مناظر سرسبز و دل انگیز خود، مکانی آرام برای پیک نیک، پیاده روی و لذت بردن از هوای آزاد است.

این رودخانه نقش حیاتی در شکل گیری تمدن های کهن منطقه داشته و امروزه نیز شریان حیاتی برای کشاورزی و زندگی مردم محلی محسوب می شود. بازدیدکنندگان می توانند پس از گشت و گذار در محوطه باستانی چغازنبیل، برای ساعاتی در کنار رودخانه دز به آرامش برسند و از زیبایی های طبیعی خوزستان لذت ببرند. وجود این رودخانه، زیبایی و جذابیت منطقه را دوچندان کرده است.

معبد دانیال شوش

معبد دانیال نبی، یکی از مهم ترین اماکن مذهبی و تاریخی در شهر شوش، در فاصله تقریبی ۴۲ کیلومتری از زیگورات چغازنبیل قرار دارد. این معبد که به اعتقاد بسیاری، محل دفن دانیال نبی، یکی از پیامبران بنی اسرائیل است، از اهمیت ویژه ای برای پیروان ادیان ابراهیمی برخوردار است. معماری بنای فعلی، مربوط به دوره های اسلامی است، اما قدمت مکان به دوران بسیار کهن تر بازمی گردد.

این معبد با گنبد مخروطی شکل و تزئینات خاص خود، از دور قابل مشاهده است و از جاذبه های اصلی شهر شوش محسوب می شود. بازدید از معبد دانیال در کنار محوطه باستانی شوش (که شامل کاخ آپادانا و شهر شاهی می شود) و زیگورات چغازنبیل، یک پکیج کامل تاریخی-مذهبی را برای گردشگران فراهم می کند و آن ها را با لایه های مختلف تاریخ این منطقه آشنا می سازد.

سازه های آبی شوشتر

در فاصله حدود ۴۵ کیلومتری از زیگورات چغازنبیل، سازه های آبی شوشتر قرار دارند که به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی آب در جهان شناخته می شوند و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. این مجموعه عظیم شامل پل ها، بندها، آسیاب ها، آبشارها، کانال ها و تونل های بزرگ هدایت آب است که همگی به صورت یک سیستم به هم پیوسته کار می کنند.

قدمت این سازه ها به دوران ساسانیان بازمی گردد و نشان دهنده دانش عمیق ایرانیان باستان در مدیریت منابع آب است. هدف از ساخت این مجموعه، استفاده بهینه از آب رودخانه کارون برای کشاورزی، آبیاری و تولید انرژی بوده است. بازدید از آسیاب های آبی، آبشارهای مصنوعی و تونل های زیرزمینی، تجربه ای منحصر به فرد از نبوغ مهندسی نیاکان ما را به ارمغان می آورد و تکمیل کننده سفر تاریخی به چغازنبیل خواهد بود.

استان خوزستان، با وجود زیگورات چغازنبیل، سازه های آبی شوشتر و شهر باستانی شوش، گنجینه ای بی نظیر از تاریخ و تمدن بشری است که هر علاقه مند به میراث فرهنگی را به سوی خود می خواند.

سوالات متداول

چغازنبیل متعلق به کدام تمدن است؟

چغازنبیل متعلق به تمدن باستانی ایلام (عیلام) است. این بنا در حدود سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد توسط اونتاش گال، یکی از پادشاهان ایلامی، برای ستایش ایزد نگهبان شهر شوش، اینشوشیناک، ساخته شد.

نام چغازنبیل به چه معناست؟

نام چغازنبیل از دو واژه لری چغا به معنای تپه و زنبیل به معنای سبد تشکیل شده است. این نام به شکل ظاهری بنا پیش از حفاری اشاره دارد؛ زیرا شبیه یک سبد وارونه دیده می شد. نام اصلی آن در زمان ایلامیان زیگورات دوراونتاش بود.

چرا چغازنبیل ساخته شد؟

چغازنبیل به عنوان یک عبادتگاه مذهبی و بخشی از شهر باستانی دوراونتاش، برای ستایش خدای اینشوشیناک، ایزد نگهبان شوش، ساخته شد. اونتاش گال، پادشاه ایلامی، این بنا را برای تقویت مذهب و فرهنگ ایلامی بنا نهاد.

چغازنبیل چند طبقه است و چه ارتفاعی دارد؟

چغازنبیل در زمان ساخت دارای پنج طبقه بود و ارتفاع آن به حدود ۵۳ متر می رسید. اما امروزه تنها دو و نیم طبقه از این بنا باقی مانده است که ارتفاع آن در حال حاضر حدود ۲۵ متر است.

داخل چغازنبیل چیست؟

چغازنبیل یک شهر باستانی از دوران ایلامی ها است که مهم ترین بنای آن زیگورات یا معبد اصلی شهر است. این مجموعه شامل معابد متعدد، کاخ ها، آرامگاه های سردابی، و سیستم های پیچیده مدیریت آب می شود که همگی بخشی از یک شهر مذهبی-سلطنتی بوده اند.

چغازنبیل چگونه کشف شد؟

اولین نشانه های چغازنبیل در سال ۱۸۹۰ توسط ژاک دو مورگان کشف شد، اما کشف اصلی و آغاز کاوش ها در سال ۱۹۳۵ میلادی، پس از یافتن آجرهای کتیبه دار توسط مهندسان نفت صورت گرفت. سپس رومن گیرشمن فرانسوی، کاوش های گسترده ای را آغاز کرد.

در سفر به چغازنبیل کجا اقامت کنیم؟

در نزدیکی چغازنبیل و در شهرهای شوش و هفت تپه، اقامتگاه های بوم گردی و هتل های متعددی وجود دارد که پذیرای گردشگران هستند. از جمله می توان به اقامتگاه بوم گردی احمد و ابوعلی در روستای خماط، و اقامتگاه های دورانتاش و آوان در شوش و هفت تپه اشاره کرد.

چغازنبیل در کدام استان قرار دارد؟

زیگورات چغازنبیل در جنوب غربی ایران، در استان خوزستان قرار دارد و در نزدیکی شهرهای تاریخی شوش و شوشتر واقع شده است. این بنا یکی از مهم ترین جاذبه های باستانی این استان به شمار می رود.