۲۴ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۴ مرداد  برابر ۱۴ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

پدر آنالیز ایران

۲۴ مرداد ۱۳۹۱ خورشیدی، منوچهر وصال، ریاضی‌دان و چهره ماندگار ریاضی و پدر آنالیز ایران درگذشت. وصال در سال ۱۳۱۹ در مقطع دکتری رشته ریاضی زیر نظر ریاضی‌دان سوییسی ژرژ دورام که برای نظریه کوهمولوژی شهرت دارد از دانشگاه زوریخ فارغ‌التحصیل شد. او طی سال‌های تحصیل در رصدخانه ژنو و زوریخ به کارورزى و پژوهش مشغول بود. سال ۱۳۲۰ وصال به ایران بازگشت و در دانشکده علوم دانشگاه تهران در رشته ریاضی و به‌خصوص تدریس آنالیز حقیقی ریاضی مشغول به‌کار شد. او در سال ۱۳۴۱ به دانشگاه شیراز رفت و بخش ریاضی این دانشگاه را بنیان گذاشت. وصال از اسفند ۱۳۶۰ در مرکز نشر دانشگاهی به‌عنوان سرپرست گروه ریاضی، مسؤولیت ویرایش و نظارت بر انتشار کتب و نشریات ریاضی و آمار مرکز به عهده گرفت. او کتاب‌هایی چون «واژه‌نامه ریاضی و آمار»، «مقدمات معادلات دیفرانسیل و مسائل مقدار مرزی»، «آشنایی با آنالیز عددی»، «معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن‌ها»، «اصول آنالیز حقیقی» و «روش‌های آنالیز حقیقی» را ویرایش کرد.

پدر الکترومغناطیس

۱۴ آگوست ۱۷۷۷ میلادی برابر با ۲۴ مرداد ۱۱۵۶ خورشیدی، هانس کریستین اورستد، شیمی‌دان و فیزیک‌دان دانمارکی به‌دنیا آمد. او در سال ۱۸۲۰ کشف کرد جریان الکتریکی در سیم باعث انحراف سوزن قطب‌نمایی می‌شود که نزدیکش قرار دارد و این نشان می‌دهد که جریان الکتریکی در سیم باعث ایجاد میدان مغناطیسی در اطرافش می‌شود. این کشف نقطه آغاز توسعه نظریه الکترومغناطیسی بود و ازاین‌رو، اورستد را می‌توان «پدر الکترومغناطیس» نامید. امروزه از نام اورستد برای تعیین قدرت میدان مغناطیسی در دستگاه بین‌المللی یکاها استفاده می‌شود. از نظر فلسفی، او معتقد بود که نیروهای طبیعت منشأ مشترکی دارند. اورستد اولین کسی بود که آلومینیوم را در سال ۱۸۲۵ به‌عنوان فلز مجزا کرد. او همچنین در سال ۱۸۲۲ اولین تعیین دقیق تراکم‌پذیری آب را انجام داد.

حلقه‌های اورانوس

۱۴ آگوست ۱۹۹۴ میلادی برابر با ۲۴ مرداد ۱۳۷۳ خورشیدی، تلسکوپ فضایی هابل از سیاره اورانوس با حلقه‌ها و چند قمر داخلی عکس گرفت. در این تصاویر ابرهای درخشانی در نیمکره جنوبی سیاره ظاهر شدند. هابل به اخترشناسان این توانایی را داد تا دوباره جزئیات سیاره‌ای را که قبلاً فقط در حد مختصری رصد شده بود مطالعه کنند. پیشتر، فضاپیمای وویجر ۲ یک دهه قبل از هابل طی پرواز کنارگذر از اورانوس اطلاعاتی در اختیار دانشمندان گذاشته بود. اورانوس هر ۸۴ سال و ۷ روز یک‌بار دور خورشید و هر ۱۷ ساعت و ۱۴ دقیقه یک‌بار دور خودش می‌چرخد. اورانوس بیش از ۲۷ قمر دارد که میراندا، آریل، آمبریل، تیتانیا و اوبرون، معروف‌ترین آنها هستند.

فردریک ژولیو کوری

۱۴ آگوست ۱۹۵۸ میلادی برابر با ۲۴ مرداد ۱۳۳۷ خورشیدی، فردریک ژولیو کوری، ‌فیزیک‌دان و شیمی‌‌فیزیک‌دان فرانسوی درگذشت. او در سال ۱۹۲۵ دستیار شخصی ماری کوری در موسسه رادیوم پاریس شد و یک‌سال بعد با دختر ماری کوری، ایرن که او هم دستیار موسسه بود ازدواج کرد و نام خانوادگی این خانواده را به انتهای نام ژولیو اضافه کرد. این زوج، بعدها در تحقیقات رادیواکتیو با هم همکاری کردند و جایزه نوبل شیمی ۱۹۳۵را به دلیل سنتز عناصر رادیواکتیو جدید به‌طور مشترک برنده شدند. به‌عنوان‌مثال، ایرن و فردریک کشف کردند که اتم‌های آلومینیوم درمعرض پرتوهای آلفا به اتم‌های رادیواکتیو فسفر تبدیل می‌شوند. سال ۱۹۳۹ ژولیو کوری مشغول بررسی شکافت اتم‌های اورانیوم بود و به‌همین‌علت آلبرت اینشتین در نامه‌ای که رئیس‌جمهور روزولت نوشت و به او درباره امکان ساخت بمب اتم در آلمان هشدار داد، از فردریک به‌عنوان یکی از دانشمندان پیشگام در مسیر واکنش‌های زنجیره‌ای هسته‌ای نام برد. ژولیو کوری پس از مرگ ایرن در سال ۱۹۵۶به‌عنوان رئیس موسسه رادیوم جانشین همسرش شد و دو سال بعد خودش هم درگذشت. هر دوی آنها به‌دلیل قرارگرفتن بیش‌ازحد در معرض مواد رادیواکتیو در اثر بیماری کبد جان باختند.